کتاب ارزشمند اعراب القرآن اثر ابوجعفر احمد بن محمد بن اسماعیل مرادی، معروف به ابن نحاس، به عنوان یکی از نخستین و عمیقترین آثار مدون در حوزه صرف و نحو قرآن کریم شناخته میشود. این تفسیر که به زبان عربی نگاشته شده، گنجینهای علمی است که با دقتی کمنظیر به تحلیل ساختار نحوی آیات قرآنی پرداخته است. اهمیت این اثر نه تنها در قدمت آن است، بلکه در عمق دانش و سطح بالای علمی است که در مباحث صرف و نحو قرآن کریم ارائه میدهد و تاکنون به عنوان مرجعی بنیادی در این زمینه مورد توجه پژوهشگران بوده است. این کتاب با تحقیق و حاشیهنویسی عبدالمنعم خلیل ابراهیم، اعتبار علمی بیشتری کسب کرده است.
محتوای إعراب القرآن فراتر از صرفاً بیان اعرابهای ظاهری است؛ ابن نحاس در این اثر به تشریح کامل اعراب تمامی قرآن میپردازد و مواردی که نیازمند تبیین نحوی خاصی هستند را با جزئیات بررسی میکند. تمرکز او بر اختلافات نحوی موجود میان دانشمندان، تبیین وجوه مختلف نحوی و شرح معانی متفاوتی است که از این وجوه حاصل میشود. علاوه بر مباحث نحوی، نویسنده نگاهی دقیق به لغات و دیدگاههای مختلف در تفسیر آنها دارد و با نقل اقوال متعددی از علمای لغت که نزد استادان خود فراگرفته یا در کتب آنها مطالعه کرده است، دامنه واژگانی و تفسیری اثر را گسترش میدهد.