اسفیجابی

کلمه‌ی «اسفیجابی» به معنای «منسوب به اسفیجاب» است. در واقع این صفت برای اشاره به هر چیزی که به شهر تاریخی اسفیجاب مربوط باشد، به کار می‌رود. اسفیجاب شهری بزرگ و آباد در منطقه ماوراءالنهر و نزدیک ترکستان قدیم بوده که در منابع تاریخی از آن به‌عنوان ولایتی وسیع با قریه‌ها و باغ‌های بسیار یاد شده است.

اسفیجاب شهری مهم با موقعیت جغرافیایی مشخص (طول ۹۸ درجه و عرض ۳۹ درجه و ۵۰ دقیقه) و دارای منابع طبیعی فراوان بوده و سکنه‌ی آن از خراج معاف بودند تا هزینه‌های دفاع و حفظ امنیت منطقه را تأمین کنند. این شهر و مناطق مجاور آن، مانند طراز و صبران، در گذشته ثغور و پایگاه‌های استراتژیک به شمار می‌آمدند و اهمیت اقتصادی و نظامی زیادی داشتند.

با گذر زمان و به دلیل حملات و تغییرات سیاسی، به ویژه خرابی‌های ناشی از خوارزمشاهان و ورود تترها، اسفیجاب و اطراف آن ویران شد و از آبادانی پیشین خالی گشت. مردم آن دیندار و متین بودند و زندگی مذهبی و اجتماعی منظمی داشتند، اما تاریخ و حوادث روزگار باعث شد که آثار آن سرزمین تقریباً نابود شود. بنابراین «اسفیجابی» به هر چیزی که مربوط به این شهر و تاریخ آن است اطلاق می‌شود.

لغت نامه دهخدا

اسفیجابی. [ اَ / اِ ] ( ص نسبی ) منسوب به اسفیجاب. ( سمعانی ).