رحله فریزر الی بغداد سنه 1834

[ویکی نور] رحلة فریزر یا سفرنامه فریزر، نوشته جیمس بیلی فریزر دربردارنده خاطرات وی از سفر به عراق و مناطق مختلف آن می باشد که آن را با عنوان (رحلات فی کردستان و بین النهرین) و با زبان انگلیسی به رشته تحریر درآورده و توسط آقای جعفر الخیاط، به زبان عربی ترجمه شده است. حرفه اصلی جیمز بیلی نویسندگی و کتاب نگاری می باشد و از این سو نویسنده، سفرهای فراوانی را به مناطق مختلف انجام داده و به وقایع نگاری مسافرت های خود پرداخته است. اولین مسافرت وی در سال (1834م) به استانبول ترکیه بوده است و از آن جا با یک مأموریت دیپلماتیک وارد خاک ایران شده و در شهر تبریز مستقر می شود.
این کتاب از خاطرات نویسنده تشکیل می شود که وی آن ها را در نامه هایی که برای همسر خود ارسال می کرد، می نوشت. نویسنده در پنج نامه اول خود به توصیف منطقه جغرافیایی و حالت های مردم تبریز، کردستان ایران، منطقه اردلان و رواندوز می پردازد.
لازم به ذکر است که این ترجمه از کتاب دربردارنده نامه ششم تا نامه دوازدهم است که مترجم آن را با عنوان (رحلة فریزر الی بغداد فی 1834 م) نام نهاده است. از نظر مترجم، این تعداد از نامه ها از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد، چرا که بسیاری از حوادث تاریخی عراق را که در اواخر حکومت داود پاشا و جنگ های داخلی آن زمان اتفاق افتاده است، را بازگو می نماید. همچنین در این تعداد از نامه ها، حالت اجتماعی مردم سلیمانیه عراق و فقر معیشتی آن ها را که در نتیجه اختلافات داخلی و شیوع بیماری طاعون به وقوع پیوسته است، را به صورتی مفصل یادداشت نموده است.
جیمز بیلی سپس به توطئه های داود پاشا و طاعون بزرگی که در زمان وی دامن گیر اهالی بغداد شده و همچنین به سیلاب های ویرانگر و کشتارهای زیادی که از این بلایا حاصل گردیده است، اشاره می کند.
در قسمتی دیگر این دست نوشته ها، به مستولی شدن علی رضا پاشا بر بغداد و نحوه حکومت داری وی و روش او در برخورد با عشایر عراق اشاره می کند که در آن ها اطلاعات ارزشمندی از قبیله های جربا، عنزه، عقیل و زبید و توصیف بغداد و محله های مختلف آن وجود دارد.