منطوق صریح

ه. چون غالب علل ياد شده ريشه قرآنى دارد، شرح هر كدام از آنها مرهون تفسير آيه اى است كه آن علت از منطوق يا مفهوم آن آيه اصطياد شده است.

گروه اوّل كسانى كه حقيقتاً مؤ من به تورات و اقامه كننده حقوق آن بودند و آنان هم اقليتى هسنتد كه در مفهوم (نه منطوق ) جمله (بل اءكثرهم لايؤ منون ) به آنها اشاره شده است.

مؤ لف: روايت در داستانهاى ابراهيم (عليه السلام ) بسيار زياد است، ليكن بسيار هماختلاف دارند، آنچنان كه در هيچ يك از خصوصيات با منطوق آيات قرآن منطبق نيستند، و مااز اين روايات به همين مقدارى كه خوانديد اكتفا نموديم.

به عبارت ديگر ما بت مى پرستيم و از همينجا كشف مى كنيم كه او غير اين را نخواسته،اين است مفهوم جمله شرطيه و اما دو جمله (ليكن او خواسته كه ما بت بپرستيم ) پس بهحكم اجبار مى پرستيم و يا (ليكن او خواسته كه ما موحد در پرستش نباشيم ما هم به حكماجبار موحد نشديم ) از مفهوم و منطوق جمله شرطيه اجنبى هستند.

در اصطلاح اصولیان، مفهوم در مقابل منطوق است و چیزی است که لفظ دال بر آن است و به دو قسمت موافق و مخالف تقسیم می‌شود:

و بدان كه منطوق آيه هر چند درباره مساله نبوت است، و در حقيقت از آياتقبل كه راجع به توحيد بود منتقل به مساله نبوت شده است، و ليكنمدلول آن حجتى ديگر بر مساله توحيد است، چون رسالت از لوازم ربوبيت است، كهشانش تدبير امور مردم در طريق سعادتشان، و مسيرشان به سوى غايات وجودشان مىباشد.