خلعت دادن به معنای اعطای خلعت، یعنی لباس فاخر و ارزشمند، به شخص دیگر به عنوان پاداش، تشویق یا نشانهای از احترام و قدردانی است. این رسم دیرینه، که ریشه در فرهنگ و تمدن کهن ایران دارد، نه تنها جنبه مادی داشته، بلکه نمایانگر ارزشهای معنوی چون سپاسگزاری، ارج نهادن به مقام و منزلت افراد و ایجاد انگیزه برای ادامه راه بوده است. در گذشته، پادشاهان و امیران به پاس خدمات ارزنده درباریان، لشکریان و هنرمندان، آنان را مفتخر به دریافت خلعت میکردند و بدین ترتیب، مراتب قدردانی خود را به ایشان ابراز مینمودند. این رسم نیکو در مناسبتهای مختلفی به چشم میخورد. به عنوان مثال، خلعت دادن استاد به شاگرد، سنتی حسنه در جهت تشویق و ترغیب او به ادامه تحصیل و کسب علم و دانش بوده است. اهدای خلعت به شاگردی که در فراگیری دروس پیشرفت چشمگیری داشته، نه تنها موجب دلگرمی و افزایش اعتماد به نفس او میشده، بلکه انگیزهای مضاعف برای سایر شاگردان نیز فراهم میآورده است. همچنین، اولیاء و والدین نیز به منظور قدردانی از زحمات و تلاشهای معلمان و اساتید فرزندان خود، ایشان را مورد لطف و عنایت قرار داده و خلعت ارزشمندی را تقدیمشان میکردند.
خلعت دادن
لغت نامه دهخدا
بسیار داد خلعتم اول وز آن سپس
بگرفت خیره باز به انجام خلعتش.ناصرخسرو.شبانگاه بمنزل او نقل کرده، بامدادش خلعت داده. ( گلستان سعدی ).
- خلعت دادن استاد؛ خلعت بخشیدن استاد به شاگرد بجهت تشویق او:
نیست ابرو اینکه بر بالای چشمت کرده جای
عین خوبی دیده ست استاد خلعت داده ست.خالص ( از آنندراج ).- || خلعت بخشیدن اولیاء طفلی به استاد او قدردانی را، چون طفل در نزد آن استاد پیشرفت کرده است.
فرهنگ فارسی
جمله سازی با خلعت دادن
این قسمت در شرح آغاز وزارت خواجه احمد حسن برای سلطان مسعود غزنوی و خلعت دادن اوست