تَذْکرةالمُعاصِرین (یا: تذکرۀ حزین) تألیف حزین لاهیجی، تذکره ای به فارسی، در شرح احوال شعرا و علمای اواخر روزگار صفوی از ۱۱۵۴ تا ۱۱۶۵ق. مؤلف این تذکره را در نُه روز در یک مقدمه و دو فرقه، بدون نظم الفبایی و تاریخی، در ۱۱۶۵ق، تألیف کرده است. این اثر به تصحیح معصومۀ سالک به چاپ رسیده است (۱۳۷۵ش).
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] تذکرة المعاصرین، اثر محمدعلی بن ابی طالب، مشهور به حزین لاهیجی (اصفهان، 1103-1181ق) است که نویسنده در آن، شرح حال حدود صد تن از دانشمندان شاعر و نیز شاعران معاصرش را بر اساس خاطرات خودش و با استناد به حافظه و به صورت مختصر، به زبان فارسی بیان کرده و نمونه هایی از اشعارشان را آورده است. نویسنده در این اثر فقط به ذکر شاعران شیعی دوران خودش پرداخته و نگارش آن را در مدت نُه روز به انجام رسانده است. این اثر را خانم معصومه سالک تصحیح کرده و مقدمه ای عالمانه به آن افزوده و تعلیقاتی سودمند بر آن نوشته است. این کتاب از دو مقدمه از ناشر، یک مقدمه از مصحح و یک مقدمه از نویسنده و متن اصلی (شامل: 1. فرقه اولی، در ذکر علمای معاصر که به انشا و شعر زبان بلیغ بیان گشوده و... 2. فرقه ثانیه، در ذکر شعرای معاصر) و تعلیقات تشکیل شده است. در مقدمه نویسنده که زمان و مکان نگارشش مشخص نیست، چنین آمده است: «... تسوید این اوراق در اواخر سال 1165ق، در وقتی که بخت غنوده در شبستان هند تیره روزی است، اتفاق افتاده و چون مقصور به ذکر معاصرین است، مبدأ، تاریخ ولادت این خاکسار خواهد بود که در ماه ربیع الثانی 1103ق، به دارالسلطنه اصفهان واقع شده و بطون این همایون دفتر به اظهار شعرای ملت اثنی عشر اختصاص خواهد داشت و چون این راقم آثم را حصول ملاقات و صحبت اکثری روی داده، اگر بر سبیل ندرت در این محفل سامی و بزم گرامی ذکر قلیلی از عزیزان به زبان قلم آید که ادراک صحبت صورت نبسته باشد، خالی از اشعار و اشارت نخواهد گذاشت...».
جمله سازی با تذکره المعاصرین
وی از جمله شاعرانی است که در هند زاده شده و سپس به مشهد کوچ نمود. وی از جمله شاعرانی است که در هند زاده شده و سپس به مشهد کوچ نمود. در تذکره المعاصرین درباره او می‌خوانیم: «سید محمد از سادات موسوی مشهد مقدس بود. پدرش میرزا صدرا، به هند مهاجرت کرد و سید محمد در این کشور به دنیا آمد. در کودکی به همراه پدر خود به وطن بازگشت». دیوانی به دست خط این شاعر ناشناخته و مجهول‌القدر باقی مانده و ضروری است دیوان این شاعر، به عنوان شاعری تأثیرگذار در سبک هندی، مورد تصحیح و تنقیح قرار گیرد و به حیله طبع آراسته گردد. حسرت در بیشتر مضامین و موضوعات شعری رایج در سبک هندی، طبع آزمایی کرده‌است.
