ابنسبیل در لغت بهمعنای رهگذر، رهرو و مسافر است و در اصطلاح به مسافری اطلاق میشود که در راه مانده و امکان ادامه سفر را بهدلیل نداشتن زاد و توشه از دست داده است.
احسان به ابنسبیل از جمله اعمال نیک و ضروری شمرده شده است؛ چنانکه در آیات قرآن کریم در کنار احسان به والدین، به این امر تأکید شده است. علت این تأکید، لزوم اطاعت از فرمان الهی و دوری از هرگونه تکبّر و فخرفروشی است؛ زیرا عبادت خداوند با شرک عملی از جمله بخل و خودنمایی ناسازگار است و احسان به ابنسبیل زمانی ارزشمند خواهد بود که تنها برای جلب رضایت پروردگار انجام گیرد. ثمره این احسان، جلب محبت و خشنودی خداوند متعال است. همانگونه که قرآن میفرماید خداوند متکبران و فخرفروشان را دوست ندارد، در مقابل، کسانی که با فروتنی و اخلاص به نیازمندان از جمله ابنسبیل کمک میکنند، مورد لطف و محبت ویژه الهی قرار خواهند گرفت.
احسان به ابن سبیل
دانشنامه اسلامی
احسان به ابن سبیل لازم و ضروری است:... و بالولدین احسنا... و ابن السبیل...
علت احسان به ابن سبیل
لزوم احسان به ابن سبیل برای اطاعت از خداوند و به دور از تکبر و فخرفروشی:واعبدوا الله و لاتشرکوا به شیـا... و بالولدین احسنا... و ابن السبیل... ان الله لایحب من کان مختالا فخورا. (جمله «و اعبدوالله...» بیان توحید عملی است برای همین، پس از آن جمله تعلیلیه «ان الله لایحب...» آمده تا بفهماند بخیل و ریاکار که در آیه ۳۷ و ۳۸ ذکر شده شرک عملی دارند. نتیجه این که احسان به ابن سبیل اگر در جهت رضای خداوند باشد توحید عملی است و گرنه شرک عملی خواهد بود.)
ثمره احسان به ابن سبیل
احسان به ابن سبیل، زمینه جلب محبت الهی:... و بالولدین احسنا... و ابن السبیل... ان الله لایحب من کان مختالا فخورا. (مفهوم «ان الله لایحب من کان مختالا فخورا» این است که خداوند، غیرمتکبر و غیرفخرفروش را دوست دارد که به قرینه مقابله، مقصود، احسان کننده است.)
جمله سازی با احسان به ابن سبیل
3 در كنار توحيد، احسان به والدين مطرح است. (لاتعبدوا... وبالوالدين احسانا)
می نماید کاسه در یوزه گوش خلق را هر که صائب قانع از احسان به تحسین می شود
چون تو در احسان به من رغبت نمائی آنچنان طبع من درشان تو مدحت سراید اینچنین