اب تنزیه

جز ذات احد نیست‌، چه تشبیه و چه تنزیه خواهی صنم ایجاد کن و خواه صمد گیر

در مقابل تعطیل، نظریه اصلاحی تثبیت (پیگیری و اثبات صفات خدا بر مبنای مفاهیم انسانی موجود) و در مقابل تشبیه، نظریه اصلاحی تنزیه (مبری و برتر دانستن خدا از خصایص انسانی) وجود دارد.

تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رساله‌ای سیاسی از محمدحسین نائینی در محدودهٔ نظریهٔ شیعی حکومت جور در دورهٔ غیبت و در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی است که آن را در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ ق. (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشت و در همان سال در بغداد به چاپ رساند

در دین، تنزیه به معنی برتری و تعالی خدا نسبت به آفرینش است. در دینشناسی یهودی قرون وسطا، خدا با نام بی پایان شناخته می‌شد. در اسلام، نیز ذات خداوند از توصیف مبرا دانسته می‌شود و شرق و غرب متعلق به الله دانسته می‌شود. در دیگر ادیان نیز مراتب تنزیهی وجود دارد.

سُبْحانَهُ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ تنزیه نفس خویش کرد، و خود را ستود، که وی را سزد که خود را ستاید، پاکست و بی‌عیب، بی‌زن و بی‌فرزند، بی‌خویش، و بی پیوند، خود بی‌یار، و همه عالم را یار، خود بی‌نیاز، و همه عالم را کارساز.

تنزیه صد شبنم حیاپروردهٔ تشبیه تو جان صد عرق آب بقاگل‌کردهٔ لطف تنت