السیرة النبویة یا سیره ابنهشام، کتابی اساسی و معتبر در شرح زندگی پیامبر اسلام(ص) است. نویسنده این اثر، ابومحمد عبدالملک بن هشام حمیری (درگذشت ۲۱۳ یا ۲۱۸ قمری)، ادیب، نسبشناس و مورخ نامدار مصری است که در بصره پرورش یافت. او در واقع، ویرایشگر و مرتبکنندهٔ اثر بزرگ محمد بن اسحاق مطلبی، از نخستین زندگینامهنویسان پیامبر(ص)، بهشمار میرود. ابنهشام با حذف گزارشهایی که بهزعم او ارتباط مستقیمی با سیرۀ پیامبر(ص) نداشتند، همچنین برخی اشعار و روایات نامأنوس، شکل موجز و متمرکزتری از آن سیرهٔ اولیه ارائه داد و گاه مطالب و توضیحاتی نیز بر آن افزود.
ابنهشام که نسبش را به قبیلهٔ کنده یا منطقهٔ حمیر در یمن منتسب میدانند، نزد عالمان و رجالشناسان اهل سنت از اعتبار و و ثاقت بالایی برخوردار است و اثر او بهعنوان یکی از مهمترین و دستاولترین منابع سیره نبوی همواره مورد توجه و ستایش بوده است. علاوه بر این کتاب، آثاری مانند القصائد الحمیریه و التیجان فی ملوک حمیر نیز از او به یادگار مانده که نشاندهندهٔ تسلط وی بر تاریخ و ادبیات عرب بهویژه در حوزۀ یمن است.
سیره ابنهشام، با ساختار منسجم و نثر روان خود، قرنهاست بهعنوان متن درسی و مرجع اصلی پژوهشگران تاریخ صدر اسلام مورد استفاده قرار میگیرد. این اثر، نهتنها رویدادهای مهم زندگی پیامبر(ص) مانند هجرت و غزوات را با تفصیل ثبت کرده، بلکه با گزینش و پیرایش خود، تأثیر بسزایی در شکلگیری روایت کلاسیک و پذیرفتهشدۀ سیرۀ نبوی در میان مسلمانان داشته است.
