جشن سده، که ریشه در سنت‌های کهن ایران باستان دارد، جشنی است که به مناسبت فرارسیدن صد روز از آغاز فصل زمستان و در آستانه ورود به فصل بهار برگزار می‌شد. این جشن که با آتش‌افروزی‌های بزرگ همراه بود، نمادی از غلبه نور بر تاریکی و سرما و همچنین پیروزی نیکی بر دیو پلید محسوب می‌شد. در این شب، مردم با گردهمایی دور آتش، سرود می‌خواندند، می‌رقصیدند و با روشن کردن آتش‌های پرشمار، امید به گرمی و فراوانی در سال پیش رو را زنده نگه می‌داشتند.
در برخی منابع تاریخی، اشاره‌ای نیز به ارتباط این جشن با چهره‌های تاریخی دوران باستان، از جمله خشنسفنده که نام یکی از شاهان اواخر سلسله ساسانی بوده، دیده می‌شود. هرچند این ارتباط نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد، اما نشان‌دهنده اهمیت و گستردگی این جشن در طول تاریخ ایران است. جشن سده تنها یک گردهمایی صرف نبود، بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای اجتماعی، انتقال ارزش‌های فرهنگی و پاسداشت عناصر طبیعت، به‌ویژه آتش که نماد پاکی و روشنایی بود، محسوب می‌شد.
با گذشت زمان و تحولات فرهنگی، برگزاری جشن سده به شکل سنتی آن کمرنگ شد، اما روح این جشن و پیام آن که همانا امید به روشنایی، گرما و پیروزی بر سختی‌هاست، همچنان در فرهنگ و خاطره ایرانیان زنده است. این جشن یادآور نیاکان ما و بخشی جدایی‌ناپذیر از میراث فرهنگی غنی ایران است که می‌تواند الهام‌بخش ما در مواجهه با چالش‌های امروز باشد.
