المنافقون
دانشنامه اسلامی
نفق (۱۱۱ بار)
«منافق» در اصل از مادّه «نَفْق» (بر وزن نفخ) به معنای نفوذ و پیشروی است و «نَفَق» (بر وزن شفق) به معنای کانال ها و نقب هایی است که زیر زمین می زنند، تا برای استتار یا فرار از آن استفاده کنند. بعضی از مفسران گفته اند: بسیاری از حیوانات مانند: موش صحرایی، روباه و سوسمار، برای لانه خود دو سوراخ قرار می دهند: یکی آشکار، که از آن وارد و خارج می شوند، و دیگری پنهانی، که اگر احساس خطری کنند از آن می گریزند، این سوراخ پنهانی را «نافقاء» گویند.
و به این ترتیب، «منافق» کسی است که: طریقی مرموز و مخفیانه برای خود برگزیده، تا با مخفی کاری و پنهان کاری، در جامعه نفوذ کند، و به هنگام خطر، از طریق دیگر فرار نماید.
«نَفَق» در اصل به معنای «نقب، و راه های زیرزمینی» است، که برای استتار یا فرار از آن استفاده می کنند و اگر به انسانِ دو رو، «منافق» گفته می شود، نیز به تناسب این است که علاوه بر راه و روش ظاهری، راه و روش مخفیانه ای نیز برای خود دارد.
جمله سازی با المنافقون
و بر طبق همين سياق است (يعنى براى بيان اينكه مرجع امر اين واقعه قضاى خاص الهىاست نه اسباب عادى ) آيه بعدى كه مى فرمايد: (اذ يريكهم الله فى منامك قليلا...)و همچنين چند آيه بعد كه مى فرمايد: (و اذ زين لهم الشيطان اعمالهم...) و آيه بعد ازآن كه مى فرمايد: (اذ يقول المنافقون و الذين فى قلوبهم مرض غر هولاء دينهم...)
چنانكه قرآن در آيه 64 سوره توبه مى گويد: يحذر المنافقون انتنزل عليهم سورة تنبئهم بما فى قلوبهم قل استهزئوا ان الله مخرج ما تحذرون:
و اذ يقول المنافقون و الذين فى قلوبهم مرض ما وعدنا الله و رسوله الا غرورا
بعضى ها از اشكال اول چنين جواب داده اند كه جمله (يحذر المنافقون...) انشائى استدر صورت خبر، و معنايش انشاء است نه خبر، و آن اين است كه منافقين بايد بترسند ازاينكه سوره اى برايشان نازل شود...
قال بعضهم: المخاطبون فی هذه الایة المنافقون و قیل هم قریش و قیل هم الخوارج.
و امّا الکافرون و المنافقون فیقول الْأَشْهادُ هؤُلاءِ الَّذِینَ کَذَبُوا عَلی رَبِّهِمْ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ.
