اولیا (جمع «ولی») واژه‌ای است که در زبان فارسی و عربی به معانی مختلفی به کار می‌رود، اما به طور کلی به کسانی گفته می‌شود که دارای مقام و جایگاه ویژه‌ای هستند و نقش حمایتی، راهنمایی یا سرپرستی دارند. این واژه در متون دینی، حقوقی و عرفی کاربردهای متفاوتی دارد.
معانی و کاربردها
در معنای سرپرست و نگهبان: یکی از معانی اصلی اولیا اشاره به کسانی دارد که نقش سرپرستی، مراقبت یا نگهبانی دارند. این کاربرد در متون حقوقی و عرفی دیده می‌شود، جایی که «ولی» به معنای قیم یا سرپرست قانونی یک فرد است.
در معنای دوستان و نزدیکان خدا: در متون دینی و عرفانی، اولیا به افرادی گفته می‌شود که به خدا نزدیک بوده و از الطاف و عنایت خاص الهی برخوردارند. این افراد به عنوان دوستان صالح خدا یا اولیاءالله شناخته می‌شوند و مورد احترام ویژه‌اند.
در معنای صاحب اختیار و قدرت: گاهی ولی به معنای صاحب اختیار، حاکم یا کسی است که قدرت و مسئولیت اداره امور را دارد. در این کاربرد، شخص ولی، کسی است که بر امور نظارت و کنترل دارد.