حنظلهٔ بادغیسی، شاعر پارسی‌سرای قرن سوم هجری قمری و یکی از نخستین شاعران و گویندگان شعر پارسی است که در عهد طاهریان می‌زیسته‌است. نظامی عروضی از قول احمد بن عبدالله خجستانی «دیوان» شعری به وی نسبت می‌دهد. از اشعار وی تنها پنج بیت شامل یک قطعهٔ دو بیتی و یک مفرد به دست آمده‌است.
در اوایل دوران زندگی خیام، ابن سینا و ابوریحان بیرونی به پایانِ عمر خود رسیده بودند. نظامی عروضی سمرقندی او را «حجة الحق» و ابوالفضل بیهقی «امام عصر خود» لقب داده‌اند. از خیام به عنوان جانشین ابن‌سینا و استاد بی‌بدیلِ فلسفه طبیعی (مادی) ریاضیات، منطق و متافیزیک یاد می‌کنند.
حُییّ بن قتیبه به گزارش نظامی عروضی عامل توس — و به‌گمان بهتر، عامل خراج توس — در روزگار فردوسی بوده‌است. او به فردوسی مال و متاع بخشیده و او را از پرداخت خراج زمین معاف داشته‌است. فردوسی او را به‌گرمی می‌ستاید و او را «آزاده» می‌نامد.
مرگ او پیش از درگذشت ابوطاهر خسروانی بوده‌است. آگاهی‌ای از او در دست نیست، تنها در لباب‌الالباب محمد عوفی و مجمع‌الفصحا و چند جای دیگر از شعر او شاهد آورده شده‌است و نیز در چهار مقاله نظامی عروضی از او نام برده شده‌است.
مقالة سوم از چهار مقاله نظامی عروضی (ص ۸۷) نیز با نقل عباراتی از التفهیم آغاز شده‌است.
شاید بتوان قدیم‌ترین تذکرهٔ شاعران فارسی‌زبان را که به زبان فارسی تألیف شده، مقالهٔ دوم کتاب «مجمع النوادر یا چهار مقالهٔ» نظامی عروضی سمرقندی دانست. این کتاب در سال ۵۵۰ هجری قمری تألیف شده و مقالهٔ دوم آن در «ماهیت شاعری» است و در آن به طریق حکایت، ذکری از شاعران رفته و برخی اشعار آنان به تناسب ذکر شده‌است.
