مستبدل واژهای عربی است که به کسی یا چیزی گفته میشود که جایگزین دیگری شده باشد. این کلمه ریشه در مفهوم «استبدال» دارد و به عملی اشاره میکند که در آن یک نفر، گروه یا شیء به جای دیگری قرار میگیرد. بنابراین، مستبدل همواره با جایگزینی و تغییر مرتبط است و نشاندهنده انتقال مقام، موقعیت یا وضعیت است.
در متون دینی و فلسفی، این کلمه گاهی برای توصیف تغییر نسلی یا گروهی در جامعه به کار رفته است. برای مثال، در قرآن کریم و روایات اسلامی، این واژه به گروهی اطلاق میشود که به جای گروهی دیگر که کوتاهی کرده یا وظایف خود را انجام ندادهاند، به منصب و مسئولیت میرسند. بدین ترتیب، مستبدل مفهوم غیبی و الهی نیز پیدا میکند و تنها به جایگزینی مادی محدود نمیشود.
از منظر کاربرد اجتماعی، مستبدل میتواند اشاره به تغییر افراد یا جایگاهها در هر عرصهای باشد، از سیاست و حکومت تا مدیریت و رهبری گروهها. بنابراین، این واژه علاوه بر معنای لغوی، بار معنایی خاصی از تغییر و بهبود یا اصلاح وضع موجود را نیز دربردارد.