مالکیت معنوی

مالکیت معنوی (رایانه). مالکیت معنوی (رایانه)(intellectual property)
محتویات ذهن انسان ها با فرض این که منحصر به فرد بوده و متعلق به خود فرد باشد، به گونه ای که بتوان برای آن ارزش حقوقی قائل شد. خلاقیت و فعالیت های نوآورانه یک فرد شامل عقاید وی، ابتکارات، کارهای ادبی، تجاری، رایانه ای و غیره است. مالکیت فکری و معنوی حافظ حقوق فکری در سراسر جهان و تضمین کننده حقوق تولید کنندگان، مُبدعان، مخترعان و صاحبان اثر است.

[ویکی فقه] حقوق مالکیت فکری (حقوق معنوی)، اصطلاحی حقوقی به معنای حقوق شناخته شده برای پدیدآورنده هر گونه اثر فکری و غیرمادی اعم از اثر علمی، فرهنگی و صنعتی است.
اهتمام به مالکیت فکری، حقوقی و معنوی اصحاب قلم در چند سال اخیر مطمح نظر بسیاری از محققان، حقوقدانان و برخی از فقیهان بوده است و هم اکنون حرکت نسبتاً گسترده ای در زمینه های مختلف، مدافع و تلاشگر تثبیت و احقاق حقوق معنوی آثار و دستاوردهایی است که در حیطه (مالکیت معنوی) قرار می گیرد.
پیشینه بحث
سابقه ادبیاتی که به ابعاد مختلف این مسئله پرداخته است، به دهه چهل شمسی باز می گردد. برخی نشریات در آن برهه با چاپ مقالات و درج دیدگاه ها و آرای ناشران، نویسندگان و حقوقدانان، به تدریج زمینه را مساعد نمودند تا نهادهای قانون گذار و اجرایی به نهادینه ساختن حقوق پدیدآورندگان بپردازند. ثمره این فعالیت ها تصویب قانون (حمایت از مؤلفان و مصنفان و هنرمندان) در سال ۱۳۴۸ بود. این گونه مباحث به طور جسته گریخته در محافل علمی فرهنگی و مطبوعاتی مطرح بود؛ تا این که در دوران پس از انقلاب اسلامی، یکی از حکام شرع مدعی صدور فتوایی از سوی مراجع تقلید بر غیر شرعی دانستن چنین حقوقی شد، این مسئله تا مدتی در محاق افتاد؛ تا این که در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد به هنگام طرح الحاق ایران به گات (موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت )، بحث مالکیت معنوی بار دیگر مطرح شد و در سال ۱۳۷۲ گزارشی از سوی وزارت ارشاد با عنوان (ارزیابی پیامدهای الحاق ایران به گات در حوزه کپی رایت) منتشر گردید و سرآغاز جدیدی شد برای طرح مجدد این مسئله در محافل علمی، فقهی، حقوقی و همچنین برخی محافل صنفی. این بار ابعاد مختلف مسئله، گسترده تر و عمیق تر مورد بررسی و مناقشه قرار گرفت
فعالیت های انجام شده
از آن پس تاکنون که بیش از یک دهه از طرح جدّی این مباحث می گذرد، ما اینک شاهد ادبیات گسترده ای هستیم که دهه اخیر درباره مالکیت معنوی پدید آمده و ابعاد مختلف فقهی، حقوقی و علمی آن را کاویده است. حجم کتاب ها، مقالات، گردهمایی ها، گزارش ها و… که به صورت تألیف و ترجمه به زبان فارسی ارائه شده است، شایسته توجه و نشانگر این نکته است که صیانت از حقوق پدید آورندگان به یکی از دغدغه های جدی محافل علمی حقوقی تبدیل شده است.یکی از تلاش های در خور تقدیری که در این زمینه به زبان فارسی ارائه شد، انتشار چهار شماره پی در پی (شماره های هفتم تا دهم) مجله کتاب های اسلامی است که مباحث ارزشمندی را به این موضوع اختصاص داد.در این چهار شماره هشت مقاله تألیفی، دو گفتگو با صاحب نظران، هشت مقاله ترجمه شده از عربی و انگلیسی و یک مقاله در خصوص مأخذشناسی مالکیت معنوی و حقوق مؤلف، ارائه و به جامعه علمی تقدیم شده و موجب غنی و تعمیق بخشیدن به مباحث مربوط به این موضوع گردیده است.

💡 در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۸، ارتش پس از حل و فصل دعوی با اوربیتال‌ای‌تی‌کی که به ارتش حقوق مالکیت معنوی سلاح و مهمات را می‌داد، یادداشتی را امضا کرد که به‌طور رسمی این برنامه را خاتمه داد.

💡 دفاتر انتقال فناوری نقش مهمی در ترویج انتقال فناوری و مالکیت معنوی از مؤسسات تحقیقاتی به صنعت دارند. آنها به عنوان پلی بین دانشگاه و صنعت عمل می کنند، همکاری ها و مشارکت ها را تقویت می کنند. از این رو در برخی از دانشگاه های ایران، دفاتری با عنوان «دفاتر ارتباط با صنعت» فعالیت مشابه دفاتر انتقال فناوری انجام میدهند.[۲]

💡 سازمان جهانی مالکیت معنوی (وایپو) «مدال خلاقیت» را پس از مرگ به او اهدا کرد. مدال خلاقیت وایپو به هنرمندان اثرگذاری که نقش بسزایی در توسعه فرهنگی و هنری ایفا کرده و ابتکارها و فعالیت‌های آن‌ها تأثیر شایانی بر ارتقای احترام به آثار خلاقانه داشته‌اند اهدا می‌شود.