شطحیات اصطلاحی است که در تصوف برای توصیف سخنانی به‌کار می‌رود که ظاهراً خلاف شرع یا منطقی عرفی‌اند و معمولاً در حالات وجد، مستی روحانی، یا حالات عرفانی عمیق صادر می‌شوند. این کلمات گاهی به‌قدری عجیب و خارج از حد معمول به نظر می‌رسند که شنونده ممکن است آنها را خلاف دین یا حتی کفرآمیز تلقی کند، در حالی که در واقع بیانگر تجربه‌های درونی و حال معنوی صوفیان است.
نمونه‌های مشهور شطحیات از بزرگان صوفی عبارت‌اند از: «أنا الحق» گفتن حسین بن منصور حلاج، «لیس فی الجبة سوی الله» گفتن جنید بغدادی، و «سبحانی ما اعظم شانی» گفتن بایزید بسطامی. این جملات نشان‌دهنده غلبه حال عرفانی و بیخودی کامل در صوفیان است؛ وضعیتی که شخص در آن خود را کاملاً فراموش کرده و تنها از تجارب روحانی سخن می‌گوید.
شطحیات معمولاً در زمان وجد و حال عرفانی شدید صادر می‌شوند و باید با دقت و درک عرفانی درست تفسیر شوند. در برخی موارد، اگر شخصی از بیرون و بدون فهم این حالات، این کلمات را بشنود، ممکن است آنها را مخالف شرع یا کفرآمیز بداند، اما در واقع منظور صوفیان، بیان تجربه‌ی بی‌واسطه‌ی حضور خدا و حالات روحانی عمیق است. این سخنان، تجلی‌ای از تجربه‌های درونی و حالات وجد و شعور عرفانی هستند که فراتر از بیان معمول عقل و زبان روزمره‌اند.
