خانَقین یا خانَقی از شهرهای پرجمعیت استان دیاله در اقلیم کردستان عراق است که در نزدیکی مرز ایران قرار دارد. این شهر با شهرهای قصر شیرین و گیلانغرب در استان کرمانشاه ارتباط جاده‌ای مستقیم دارد. مردم خانقین کردتبار هستند و به زبان کردی کلهری سخن می‌گویند. این شهر از نظر فرهنگی و گویشی پیوندهای عمیقی با شهرهای غرب ایران، از جمله کرمانشاه، قصر شیرین، سرپل ذهاب، گیلانغرب، اسلام‌آباد غرب، دالاهو و نیز شهرهایی در استان ایلام مانند ایوان، سرابله، ملکشاهی، بدره و چوار دارد؛ تا آنجا که بسیاری از ساکنان این مناطق با یکدیگر روابط خویشاوندی دارند.
نام این شهر در گویش محلی خانَقی تلفظ می‌شود. به باور محمد محمدی ملایری، این نام در فارسی میانه دوخانَگ به معنای دوخانه بوده که پس از اسلام، با تأثیرپذیری از قواعد عربی، به‌جای واژه «دو»، پسوند «ین» به آن افزوده شده و به شکل کنونی درآمده است. خانقین در ۱۵۵ کیلومتری شمال شرقی بعقوبه، مرکز استان دیاله، واقع شده و در گذشته بخشی از «راه خراسان» به‌شمار می‌رفته است. این شهر در دوران تمدن‌های آشوری و اکدی نیز به عنوان مسیر تجاری و اقامتگاهی برای استراحت بازرگانان ایرانی و هندی مورد استفاده قرار می‌گرفت و حتی جاده ابریشم پس از گذر از کرمانشاه و قصرشیرین از این شهر عبور می‌کرد.
خانقین در دوران معاصر به‌عنوان یکی از مناطق مورد مناقشه میان دولت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان شناخته می‌شود. پس از سقوط نظام پیشین عراق در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳ میلادی)، اداره این شهر و نهادهای دولتی آن تحت کنترل اقلیم کردستان قرار گرفت. در دوره حکومت صدام حسین و در چارچوب سیاست‌های عربی‌سازی، شمار زیادی از کردهای خانقین به مناطق جنوبی عراق کوچانده شدند و در مقابل، محله‌هایی عرب‌نشین با اسکان ۱۰۰ تا ۱۵۰ خانوار عرب در محلاتی مانند «شعله» در ارکوازی، «۷ نیسان» در کاریز، «الاشتراکیه» در ملک‌شاه و دیگر مناطق این شهر ایجاد شد.