خانواده

خانواده به معنای گروهی از افراد است که به واسطه روابط خونی، قانونی یا عاطفی با یکدیگر مرتبط هستند. خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی، نقش بسزایی در شکل‌دهی به شخصیت، رفتار و ارزش‌های فرد دارد. این نهاد به عنوان نخستین محیط اجتماعی که فرد در آن رشد می‌کند، تأثیر عمیقی بر زندگی او می‌گذارد.

انواع خانواده

هسته‌ای: شامل والدین و فرزندان آن‌هاست. این نوع به عنوان واحد اصلی در جوامع شناخته می‌شود و به ایجاد روابط نزدیک و صمیمی کمک می‌کند.

گسترده: شامل خانواده‌های بزرگ‌تری است که علاوه بر والدین و فرزندان، سایر اقوام مانند پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها، عموها، عمه‌ها و غیره را نیز شامل می‌شود.

نقش‌ها

این نهادها به عنوان منبع اصلی حمایت عاطفی و روانی عمل می‌کنند و می‌توانند در زمان‌های سخت و دشوار کنار یکدیگر باشند. آن‌ها نقش کلیدی در تربیت و آموزش فرزندان دارند و ارزش‌ها، آداب و رسوم فرهنگی را منتقل می‌کنند. همچنین، این گروه به فرد هویت اجتماعی می‌دهد و او را در جامعه معرفی می‌کند.

اهمیت در جامعه

به عنوان بنیادی‌ترین واحد اجتماعی، این نهاد نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به جامعه دارد. آن‌ها پایه‌های جامعه را تشکیل می‌دهند و به ایجاد فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارها کمک می‌کنند.

تصویر معنی خانواده

لغت نامه دهخدا

خانواده. [ ن َ / ن ِ دَ / دِ ] ( اِ مرکب ) خاندان. ( غیاث اللغات ) ( ناظم الاطباء ). دودمان. خیل خانه. ( ناظم الاطباء ). تبار. دوده:
اصیل زاده و از خانواده حرمت
بزرگوار و به اقبال و دولت اندرخور.سوزنی. || اهل خانه. اهل البیت. ( ناظم الاطباء ).
تاریخ خانواده و اشکال آن: یگانه سازمان اجتماعی که بادوام و همگانی است و از دیرباز در زندگی بشرهای ماقبل تاریخ وجود داشته و حتی قبل از عبادتگاه و دولت و هر سازمانی که برای تمرکز فعالیت آدمی بوجود آمده است خانواده میباشد. گرچه در طول تاریخ خطراتی برای آن پیش آمده و بر اثر آن نزدیک بوده است که خانواده از بین برود ولی چون روابط انسانی در این سازمان بیشتر و بهتر از سایر روابط دیگر برآورنده مهمترین خواستهای حیاتی اوست، لذا این امر موجب شده که این سازمان بتواند بکار مستمرش ادامه دهد و از جمع به پراکندگی نگراید. مردم شناسان میگویند: علت استمرار و دوام خانواده از آن است که در خانواده روابط اجتماعی به بهترین وجهی حوائج آدمی را برمی آورد و رفع نیازمندیهای او در هیچ رابطه ای بغیر این رابطه به این خوبی و آسانی امکان پذیر نیست. روابط آدمیان و اشکال خانوادگی، بستگی بقدرت خاص انسانی دارد و شکل آن در ادوار مختلف متفاوت است. صاحبنظران را نظر این است: در هر زمان و مکان خاصی شکل هر سازمان اجتماعی ( که خانواده نیز یکی از آنهاست ) در حقیقت شکلی است که از برخورد احتیاجات کلی بشر با درنظر گرفتن شرایط موجود خاص حاصل میشود و این شکل با تغییر شرایط عوض می گردد و نیز اگر احتیاجاتی که زیربنای جامعه است تغییر پذیرد، شکل خانواده نیز تغییر خواهد کرد. با بیان این قاعده همواره میتوان اشکال متفاوت و متغیر خانواده ها را تشخیص داد. بسیاری از دانشمندان قرن نوزدهم بر این بوده اند که اشکال فعلی خانواده مترقی ترین شکل آن میباشد،شکلی که در نیم قرن بعد تغییر یافت. برحسب تشخیص آنان اشکال خانواده در طول تاریخ بدین گونه بوده است: «گروههای مختلط»، «خانواده های پدرسالاری با چند زن »، «مادرسالاری » و «خانواده های مرکب از پدر و مادر و بچه ها» ( البته با تغییراتی چند ). باری آنچه در اینجا باید گفت این است: تفاوت موجود بین فرق مختلف خانواده ها در سرتاسر جهان بیشتر بستگی بتاریخ و فرهنگ آنها دارد تا بستگی به قضایای بیولوژیکی. مثلاً اموری چون «مجرد بودن و به ازدواج تن درندادن »، «جلوگیری از آبستنی »، «خیانت زنان و شوهران بهم »، «حرامزادگی »، «زنابا محارم »، «شیرخواره کشی »، «سر از حفظ طفل باززدن » که در همه نقاط جهان یافت میشود و نیز سیستمهای مختلف خویشاوندی و ازدواج، چون: تبنی ( فرزندخواندگی ). منع زنای با محارم و سایر قواعد اخلاقی که فعلاً در همه دنیا هست، همه آنها بستگی به اجتماع دارد و اگر آن ها را وابسته به اجتماع ندانیم و از برای هر یک علل فردی و شخصی قائل شویم حتماً از طریق مستقیم و بحث صحیح دور خواهیم افتاد. بلی یک سلسله علل فردی و خصوصی در امور اجتماعی دیده میشود که بموجب آنها فقط اشکال خاص خانوادگی تحقق میپذیرد نه اشکال کلی و عمومی که آنها هم چندان مهم نیستند. خلاصه علی رغم ظاهر امر، شکل خانواده در انسانها هیچگاه یک امر غریزی و طبیعی نبوده؛ یعنی در آدمی قدرت ذاتی و جبلی وجود نداردکه برحسب آن قدرت تشکیل خانواده محقق شود و بسط یابد، بلکه آن امری اجتماعی است.

فرهنگ معین

(نْ یا نِ دِ ) (اِمر. ) ۱ - اهل خانه، اهل البیت. ۲ - مجموعة افراد دارای پیوند سببی یا نسبی که در زیر یک سقف زندگی می کنند. ۳ - مجموعه خویشاوندان، خاندان. ۴ - تیره، خاندان.

فرهنگ عمید

۱. کوچک ترین واحد اجتماعی که شامل پدر، مادر، و فرزندان آن ها است.
۲. (زیست شناسی ) تیره.
۳. خاندان، دودمان، فامیل.

فرهنگ فارسی

خاندان، دودمان، اهل خانه، زن وفرزند، فامیل
(اسم ) خانواده اهل خانه اهل البیت دودمان.
خاندان دودمان

دانشنامه آزاد فارسی

خانواده (family)
گروهی از افراد با پیوندهایی بر پایۀ همخونی (نَسَبی) یا ازدواج (سببی). خانواده واحد اصلی ساختار اجتماعی است و تعریف دقیق آن و وظایفی که برعهدۀ خانواده است، از فرهنگی به فرهنگ دیگر تغییر می کند و ثابت نیست. خانواده ها معمولاً دارای دو نوع گسترده و هسته ایاند؛ خانوادۀ گسترده بر گروهی وسیع از منسوبان اطلاق می شود که در کنارِ یکدیگر زندگی می کنند یا ارتباطی نزدیک با یکدیگر دارند. خانوادۀ هسته ای خانواده ای مشتمل بر والدین و فرزندان است. خانوادۀ گسترده، در برخی از جوامع، مشتمل است بر گروه وسیعی از اشخاصِ نسل های متفاوت، با رابطه های دور و نزدیک، که برای حمایت و تأمین اقتصادی به کمک یکدیگر وابسته اند. در جوامعی دیگر خانوادۀ گسترده به واحدهایی کوچک متشکل از اعضایی تقسیم می شود که به تنهایی یا در قالبِ خانواده های هسته ای به سر می برند. در برخی جوامع، خانوادۀ تک والد، درنتیجۀ جداشدنِ والدین یا مرگِ یکی از آنان به وجود می آید. در روم، پدر طبق قانون تنها فرد مستقل شناخته می شد و مالک تمام اموال خانواده بود و در یک کلام، زندگی و مرگ اعضای خانواده در دست او بود. پس از مرگ وی، نام، اموال و قدرت وی به وارثین مذکّرش انتقال می یافت. نظام رومی با بسیاری از جزئیات آن به قوانین مذهبی و عرفی اروپای غربی راه یافت. در قرن ۱۹، که کشورهای غربی برای زنان در ارتباط با مالکیت اموال، سرپرستی فرزندان، طلاق و غیره حقوقی برابر با مردان قایل شدند ساختار خانواده دچار تحولی اساسی شد. تحصیلات به شکل فزاینده ای از خانه به مدرسه انتقال یافت. انقلاب صنعتی بسیاری از وظایف اقتصادی از قبیل ریسندگی، بافندگی و پختن نان و امثال آن را از خانه به کارخانه منتقل کرد. شرایط جدید اجتماعی و اقتصادی مانع حضور پدر و مادر در خانه شد زیرا آن ها ناگزیر از کار در خارج از خانه بودند. از این رو، مراقبت از فرزندان برعهدۀ دیگران واگذار شد. جامعه شناسان و روان شناسان منشأ بسیاری از مشکلات نظیر روزافزونی طلاق، بیماری های روانی و بزهکاری نوجوانان را در این روابط تغییر یافته در خانواده های مدرن اروپایی و امریکایی می دانند. یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده، انتقال فرهنگ بومی به نسل آینده است. در خانواده فرزندان به طور طبیعی با ارزش های فرهنگی آشنا می شوند. گسیختگی فرهنگی موجود در جوامع صنعتی را ناشی از بروز اختلال در این فرآیند دانسته اند. به تعبیر جامعه شناسان، خانواده کانو ن پذیرایی از نسل جدید در هر اجتماع است و بدون استحکام مبانی خانواده، بنیان تربیت فرزندان سست و لرزان است. آلوین تافلر، نظریه پرداز امریکایی، سرچشمۀ بحران های اخلاقی، عاطفی و اجتماعی در جهان غرب را متلاشی شدن بنیان خانواده در این کشورها می داند. روگردانی گروه وسیعی از جوانان غربی از برقراری پیوند زناشویی و تشکیل خانواده، که منجر به رشد منفی جمعیت در این کشورها شده است، روزبه روز بر وخامت اوضاع می افزاید، چه پرورش عاطفی فرزندان و رشد و تقویت عواطف انسانی در آن ها از دیگر کارکردهای مهم خانواده است که در غیاب این نهاد نیرومند دستخوش اختلال و اضمحلال است.
خانواده (زیست شناسی). خانواده (زیست شناسی)(family)
(یا: تیره) در رده بندی زیست شناختی، گروهی از جنسهای مرتبط. نام خانواده ها، برخلاف نام های جنس و گونه، ایتالیک نوشته نمی شوند و طبق قرارداد انتهای همۀ آن ها در جانوران به پسوند idae و در گیاهان و قارچ ها به پسوند areae ختم می شوند. مثلاً، جنس های مرغ مگس خوار (مرغ زرین پر) در خانوادۀ مرغ مگس خوار یا تروچیلدهدسته بندی می شوند. خانواده های مرتبط را در راسته گروه بندی می کنند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خانواده، اولین نهاد اجتماعی و کوچکترین واحد تشکیل دهنده جامعه است.
هر خانواده از مجموعه ای از افراد تشکیل می یابد که در پیوند خویشاوندی و زیستی قرار دارند و معمولا در یک خانوار زندگی می کنند.
ساختار
کلیات وضع و ساختار خانواده در نظام اجتماعی مسلمانان مشابه با ادیان پیشرفته دیگر است.گفته می شود که ساختار خانواده امروزی اسلامی را می توان در سه هزار سال قبل از میلاد در بین النهرین باستان در جامعه سومری، بابلی، آشوری و غیره یافت.همین سنّت سامی در میان یهودیان و مسیحیان نیز استمرار یافته و در میان عرب پیش از اسلام نیز رایج بوده است.این صورت از خانواده به صورت پدرخطی بوده که در بیش تر جوامع بشری نیز رواج داشته است.در جوامع پدر خطی نام فرزند و میراث از شاخه پدری انتقال می یابد و فرزندان به نام پدرانشان شناخته می شوند، گو این که تمام خانواده های پدر خطی به یکسان پدرسالار نیستند.