پدرسالاری (Patriarchy) به نظام اجتماعی و خانوادگی گفته میشود که در آن پدر یا مسنترین فرد ذکور خانواده یا طایفه، سرپرستی و قدرت را در دست دارد. این نظام به نوعی ساختار اجتماعی اشاره دارد که در آن مردان بهطور کلی بر زنان و سایر اعضای خانواده سلطه دارند و قدرت و اقتدار از طریق وراثت و نسلکشی مردانه منتقل میشود.
ویژگیهای اصلی پدرسالاری:
سرپرستی پدر: در خانوادههای پدرسالار، پدر یا مرد مسنترین فرد، تصمیمگیریهای کلیدی را انجام میدهد و بر زندگی روزمره اعضای خانواده نظارت میکند.
قدرت مردان در جامعه: در سطح گستردهتر، این اصطلاح به نظامی اجتماعی اشاره دارد که در آن مردان در موقعیتهای قدرت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تسلط دارند. این تسلط میتواند در نهادهای مختلف اجتماعی، از جمله دولت، خانواده و محل کار مشاهده شود.
انتقال قدرت: در جوامع پدرسالار، قدرت از طریق نسلهای مردانه منتقل میشود، به این معنا که پسران بهطور طبیعی جایگزین پدران خود در موقعیتهای قدرت میشوند.
تفاوت با مردسالاری: گاهی اوقات از واژه «مردسالاری» (Masculism) بهجای پدرسالاری استفاده میشود. در حالی که این دو اصطلاح به هم مرتبط هستند، مردسالاری بیشتر به جنبههای خاصی از نظام پدرسالارانه اشاره دارد و ممکن است به گروه خاصی از مردان که قدرت بیشتری دارند، اشاره کند.
انتقاد فمینیستی: فمینیستها از این مفهوم برای تحلیل و انتقاد از ساختارهای اجتماعی استفاده میکنند که موجب سلطه و نابرابری جنسیتی میشود. آنها بر این باورند که پدرسالاری نه تنها به زنان آسیب میزند بلکه به مردان نیز فشارهایی وارد میکند که باید از آنها رها شوند.