تعبّد، اصطلاحی در فرهنگ اسلامی است که به عمل بندگی خالصانه و اطاعت بیچون و چرای انسان از خداوند اشاره دارد. واژۀ تعبّد، مشتق شده از ریشۀ «ع ب د»، در تمامی اشتقاقات خود معنای بندگی، فرمانبرداری و فروتنی را شامل میشود. اکثر مشتقات این ماده، بهجز برخی واژگان مانند عبادت یا صیغههای ثلاثی مجرد آن، به طور یکسان به مفهوم بندگی انسان در برابر خدا یا نسبت به انسان دیگر به کار میروند. مصدر تعبّد و افعال مربوط به آن نیز هم به صورت لازم و هم متعدی استفاده میشوند، با معنای بندگی کردن برای کسی یا مجبور ساختن کسی به بندگی.
استفاده از واژۀ عبد در زبانهای مختلف سامی، با تفاوتهای جزیی، معانی مشابهی با کاربرد عربی این واژه دارد. رواج ترکیبهایی مثل «عبدالله»، «عبد شمس» و ... در نامگذاری افراد، همراه با فرهنگ بردهداری که پیش از ظهور اسلام در نظام اخلاقی و اجتماعی عرب شکل گرفته بود، بستری مناسب را برای پذیرش این معنا در تبیین رابطه انسان و خدا در دین اسلام فراهم کرد. با ظهور اسلام، این رابطه که پیشتر در قالب ارباب و برده با جنبههای خشک و غیرحساس ارائه میشد، به نوعی پیوند صمیمانه و محبتآمیز در نظام اخلاقی ـ دینی این دین تبدیل شد. با این حال، مفهوم اقتدار کامل و مطلق، که مبتنی بر نفی هر نوع مالکیت یا هویت مستقل برای بنده نسبت به ارباب خود بود، در زمینه عبودیت انسان نسبت به خدا همچنان محفوظ ماند.
در اسلام، تعبّد جایگاهی بنیادین و اساسی دارد که از رویکرد توحیدی قوی این دین سرچشمه میگیرد. این مفهوم به وضوح در متون مقدس اسلامی نمایان است و تأثیری گسترده در حوزههای مختلف تفکر اسلامی دارد و میتوان ردپای آن را در جنبههای متعدد اندیشه دینی مشاهده کرد.