دوات به ظرفی اشاره دارد که برای نگهداری جوهر یا مرکب استفاده میشود. این ظرف دارای طراحی خاصی است تا بتوان به راحتی از آن برای نوشتن با قلم استفاده کرد.
ساختار:
دوات از مواد مختلفی مانند سفال، شیشه یا فلز ساخته میشود و ممکن است دارای درب یا بدون درب باشد. طراحی آن به گونهای است که نوک قلم به راحتی در آن قرار گیرد و جوهر به آسانی جذب شود.
کاربرد:
دوات در گذشته به عنوان یکی از ابزارهای اصلی نویسندگان، خطاطان و دانشمندان استفاده میشد. با پیشرفت تکنولوژی و اختراع خودکار و سایر ابزارهای نوشتاری، استفاده از دوات کاهش یافته است، اما هنوز در هنرهای خطاطی و نگارش سنتی کاربرد دارد.
دوات. [ دَ ] ( ع اِ ) سیاهی دان. ( منتهی الارب ). دویت. ظرف مرکب برای نوشتن. آمه. مرکب دان. دوده دان. خوالستان. مداددان. لیقه دان. حبردان. قاروره. خوالسته. ( یادداشت مؤلف ). ظرفی که در آن سیاهی کتابت نگاه دارند، و آنرا به فارسی آمه خوانند. ج، دَوی و دُوی. ( از آنندراج ) ( از غیاث ). رحیم. کتاب. ( منتهی الارب ). محبر. محبرة. ( منتهی الارب ) ( دهار ). ام العطایا. ام المنایا. ( المرصع ). هر ظرفی فلزی و یا چینی و یا کاشی که در آن مرکب تحریر کنند و از آن بنویسند. ( از ناظم الاطباء ). ظرفی که در آن مرکب ریزند و با آن نویسند. ج، دَوی ً و دُوی، دِوی، دَوَیات. ( از اقرب الموارد )
(دَ ) [ ع. ] (اِ. ) ظرفی که در آن مرکب ریزند.
ظرف کوچکی که در آن مرکب یا جوهر می ریزند برای نوشتن، مرکب دان، دویت.
مرکب دان، ظرف کوچکی که در آن مرکب وجوهرمیریزند
( اسم ) ۱ - مرکب دان قلمدان. ۲ - ظرفی کوچک که در آن مرکب یا جوهر ریزند دویت.
[ویکی فقه] مرکّب که در نوشتن از آن استفاده می شود را دوات گویند. از آن به مناسبت در بابهای طهارت، اجاره، و قضاء نام برده اند.
کتابت قرآن با دوات نجس، حرام، و در فرض ارتکاب، محو آن در صورت امکان و تطهیر آن در صورت عدم امکان محو، واجب است.
نوشتن دعا بر کفن با تربت امام حسین
دعاهایی که مستحب است بر کفن میّت نوشته شود، مانند جوشن کبیر و صغیر، بهتر است با تربت امام حسین علیه السّلام و یا با دوات آمیخته با تربت نوشته شود.
تهیه دوات برای اجیر بر نوشتن
اگر کسی برای نوشتن متنی اجیر شود، آیا تهیۀ دوات بر عهدۀ او است یا بر عهدۀ کسی که او را اجیر کرده است؟ گروهی قائل به قول اوّل شده اند.
گروهی دیگر ملاک را عرف و عادت دانسته و در فرض فقدان عرف و عادت، قول دوم را اختیار کرده اند.
نوشتن حکم از سوی قاضی در صورت درخواست
جدا سازند اگر همچون قلم از بند بندم را نگردم دور یک ساعت دوات آسا ز پهلویش
جستند دوات و قلم از شمس و عطارد نام و لقب از نور نوشتند و نشان را
خواست نهمت تا نشاند چون دوات ظالمان با دل تنگ و سیه در صدر دیوانی مرا
دوات در برو کاغذ بهدست و خامه به چنگ پیاله بر لب و مل در میان وگل بهکنار