عسر یک واژه عربی است که به معنای دشواری، سختی یا مشکل است. این کلمه در متون دینی، ادبی و گفتارهای روزمره برای توصیف وضعیت‌های دشوار یا چالش‌برانگیز به کار می‌رود. در قرآن کریم نیز به مفهوم عسر اشاره شده است و معمولاً در کنار واژه یسر (به معنای آسانی) قرار می‌گیرد. به طور کلی، مفهوم عسر به معنای وجود مشکلات و موانع در زندگی و انجام کارهاست. به عنوان مثال، در آیه‌ای از قرآن آمده است که «انّ مع العسر یسرا»، که به این معناست که پس از هر سختی، آسانی وجود دارد. این مفهوم به امید و صبر در مواجهه با مشکلات اشاره دارد.
عسر
لغت نامه دهخدا
عسر. [ ع َ س َ ] ( ع مص ) درپیچان شدن بر کسی کار. ( از منتهی الارب ). دشوار شدن کار. ( دهار ). سخت شدن کار. ضد یَسر. ( از اقرب الموارد ). عسر [ ع ُ / ع ُس ُ ]. و رجوع به عُسْر و عُسُر شود. || برابر نمودن کار را هر دو دست. ( از منتهی الارب ). أعسر و چپ دست بودن. ( از اقرب الموارد ). || مشکل و سخت شدن کار. || کم شدن سماحت شخص در کارها و در دشواری افتادن وی. ( از ناظم الاطباء ).
عسر. [ ع َ س َ ] ( ع اِمص ) دشواری. || بدخوئی و زفتی. ( منتهی الارب ).
عسر. [ ع َ س ِ ] ( ع ص ) کار درپیچان و دشوار. ( منتهی الارب ). صعب. ( اقرب الموارد ). مشکل. عویص. سخت. دشخوار. عسیر: حاجة عسر؛ نیاز دشوار. ( منتهی الارب ). یوم عسر؛ روز سخت یا روز بد. ( منتهی الارب ). روز شدید و سخت یا روز شوم. ( از اقرب الموارد ): یقول الکافرون هذا یوم عسر ( قرآن 8/54 )؛ کافران گویند این روزی است سخت و دشوار. همچنانکه علاج سرطان عسر است علاج جذام عسرتر است. ( ذخیره خوارزمشاهی ). هرکه را آواز بگردد و باطل شود زود به علاج مشغول باید شد، چه اگر روزگار برآید علاج به دشخواری پذیرد و عسرگردد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). لکن بر هر حال که باشد تب هاء مرکب عسرتر و دیرگذرتر باشد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). || رجل عَسِر بین العَسَر؛ نیک بدخوی. ( از منتهی الارب ). مرد شَکِس و بدخوی. ( از اقرب الموارد ). || بعیر عسر؛ شتر که پیش از رام شدن سوار شوند او را. ( منتهی الارب ). || شتر ماده ای که در وقت دویدن دنب بردارد. ( منتهی الارب ).
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. دشواری، تنگی و سختی.
۳. تنگدستی.
فرهنگ فارسی
( اسم ) ۱ - تنگی سختی دشواری ۲ - تنگدستی فقر تهی دستی مقابل یسر.
دشواری خلاف یسر
دانشنامه اسلامی
معنی عَسِرٌ: سخت - دشوار
معنی أَثَرِ: اثر-جای پا
معنی أَسْرِ: شبانه حرکت ده
معنی أَسَرَّ: پنهان داشت
معنی عُثِرَ: اطلاع حاصل شد - معلوم شد (عثور بر هر چیز، اطلاع بر آن و یافتن آن است. )
معنی عَصْرِ: قطعه ای از زمان - عصر (در آیه "وَﭐلْعَصْرِ " منظور عصر ظهور پیامبر اسلام صلی الله وعلیه وآله است یا چنانکه در بعضی از روایات آمده منظور، عصر ظهور حضرت مهدی (علیهالسلام) است که در آن عصر حق بر باطل به طور کامل غلبه کند )
ریشه کلمه:
عسر (۱۲ بار)
دشواری. نقیض یسر،. عَسِر (بر وزن کتف) و عَسیر هر دو وصفاند به معنی صعب و دشوار «یَوْمَ عَسِرٌ وَ یَوْمٌ عَسیرٌ» یعنی روز دشوار و شوم.،. تعاسر: اشتداد و دشوار شدن.. اگر به زحمت و دشواری افتادید، پدر مرضعه دیگری برای طفل میجوید ظاهراً مراد از تعاسر در آیه آن است که مادر اصلی درباره اجرت رضاع پدر را به فشار اندازد. عسرة: به قول راغب دشواری در وجود مال است و آیه. مؤید اوست و شاید مراد از ساعة عسرة در. وقت کم یابی مال باشد. صحاح نیز مثل راغب گفته ولی طبرسی و فیروز آبادی آن را مطلق دشواری و صعوبة الامر گفتهاند و آیه دوم درباره ماجرای تبوک است و در آن سختی فقط از جهت مال نبود بلکه از جهت عطش و حرارت هوا و غیره نیز بود. عُسْری: مؤنث اعسر است. «العسری» در آیه موصوفی دارد مثل حالت و نظیر آن. یعنی آن که از انفاق بخل ورزد و در اثر بخل ثروت و بینیازی جوید و وعده بهتر خدا را تکذیب کند، او را به حالت سختتری آماده میکنیم. (که مثلا عدم شرح صدر بر ایمان و مهیّا بودن به عذاب باشد.)
جملاتی از کلمه عسر
زی یُسر مرا راه نمایید ازین عسر تا یسر مؤخر ببرد عسر مقدم
تا شنیدم که به هر عسر سعیدا یسری است از دل و جان شده ام طالب و جویای فراق
درد عسر افتاد و صافش یسر او صاف چون خرما و دردی بسر او
