یشم

یشم. [ ی َ ]( اِ ) نام سنگی قیمتی که از چین یا هند می آورند و گویند هرکه آن را با خود داشته باشد از آفت برق ایمن خواهد بود. ( برهان ) ( از فرهنگ جهانگیری ) ( ناظم الاطباء ). سنگی قیمتی که مایل به سبزی باشد. ( غیاث ). سنگ یشم از رودهای ختن خیزد. ( حدود العالم ). یشم که آن را یشب هم خوانند، سنگی است معدنی، بهترین آن زیتی و سپس سفید و آنگاه زرد است و آن را خواصی است. ( از تاج العروس ). سنگی است سبزرنگ معدنی و گفته اند در حوالی ختن رودخانه ای است که آب آن بدانجا می رود و یشم در آنجا بهم رسد و در جایی دیگر پیدا نمی شود و یشم را هفت رنگ است، زیتی بهترین رنگهاست و حکما آن را در جزو جوهریات شمرده اند و مبارک دانند. در ختا معتبر است و بزرگان آنجا بی کمر یشم نباشند و حکاکی خوب بر یشم می کنند و گویند یشم را دافع طاعون و صاعقه دانند، چه در آن ولایت صاعقه بسیار می شود و لهذا یشم معتبر شده است. گویند دافع برص و بهق و خفقان و بواسیر است و معرب آن یشب است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). یکی از گونه های عقیق که دارای رنگ دودی مایل به سفید است. از این سنگ گاهی در جواهرسازی و ساختن زینت آلات استفاده می کنند. یشب. یشپ. یشف. یصم. یصب. حجر حبشی. حجرالیشب. سنگ یاسم. سنگ چشم. ( از یادداشت مؤلف )

(یَ ) (اِ. ) یشپ، از سنگ های معدنی گران بها به رنگ های سبز تیره و کبود.

سنگی شبیه عقیق یا زبرجد به رنگ های مختلف سفید، کبود، و سبز تیره.

سنگی شبیه عقیق یازبرجدبرنگهای سفید، کبود، سبز، یشپ، بعربی نیزیشم یا یشب یا یشف گویند
(اسم ) یکی از گونه های عقیق که دارای رنگ دودی مایل بسفیداست ازاین سنگ گاهی در جواهرسازی و ساختن زینت آلات استفادهمیکنند حجر حبشی سنگ یاسم حجرالشف یشب حجرالشب یشف یشپ سنگ چشم. یا یشک سفید. یکی از گونه های یشم که سفیدرنگ است وبنام حجر اخاطیس نیزموسوم است.

یَشم یکی از سنگ های بهادار و سنگی سیلیسی است که معمولاً به رنگ قرمز، زرد، قهوه ای یا سبز است. گونه آبی آن کم یاب است.
در اشعار و حکایات زیادی در متون ادبی فارسی به سنگ یشم اشاره شده است:
به دشت شاهِ بهار آمد با تکلفی سخت عظیم از پیلان و خیلستان چنان که سی اسب با شاخ هایِ مرصع به جواهر و پیروزه و یشم.
انگشتریِ یشم داشت، بیرون کشید و گفت این انگشتریِ خداوند سلطان است.

یَشْم (jade)
سنگی نیمه قیمتی، متشکل از ژادییتبا فرمول NaAlSi۲O۶ که نوعی پیروکسناست، یا نفریتبا فرمول Ca۲ (Mg,Fe)۵ Si۸O۲۲ (OH,F)۲ که نوعی آمفیبول است. طیف رنگ آن علاوه بر بی رنگ، بسته به تناسب میزان آهن موجود در آن، دارای سایه هایی از رنگ های سبز تا سیاه است. سختی یشم در مقیاس موسحدود۵.۵ تا۶.۵ است. یشم در آغاز عصر تمدن چین باستان کشف شد. چینی ها آن را از ترکستان شرقی آوردند و هنر کنده کاری روی یشم را به اوج شکوفایی رساندند.اقوام اولمِک، آزتک، مایا، و مائوری نیز از یشم برای ساختن زینت آلات، برگزاری مناسک، و ساخت ابزار استفاده می کردند.

یشپ؛ از سنگ‌های معدنی گران بها به رنگ‌های سبز تیره و کبود.