کلمه کوچکترین در زبان فارسی از ترکیب صفت «کوچک» به معنای کم‌حجم، کم‌اندازه، یا کم‌اهمیت، و پسوند «ترین» که برای ساختن صفت‌های برتر به کار می‌رود، شکل گرفته است. به همین دلیل، این واژه به معنای کم‌ترین اندازه، کم‌ترین مقدار، کم‌ترین اهمیت یا کم‌ترین شدت در میان مجموعه‌ای از چیزها یا افراد است.
کوچکترین به طور کلی به چیزی گفته می‌شود که از نظر اندازه، مقدار، حجم یا ابعاد، از تمام موارد مشابه خود کوچک‌تر باشد. به عبارت دیگر، وقتی مجموعه‌ای از اشیا، افراد، یا مفاهیم وجود دارد که هر کدام اندازه یا مقدار خاصی دارند، کوچکترین به آن مورد اشاره دارد که دارای کم‌ترین میزان است.
علاوه بر کاربرد فیزیکی و ملموس، این واژه می‌تواند به صورت مجازی و استعاری نیز به کار رود. در این معنا، کوچکترین به کم‌ترین اهمیت، کم‌ترین تأثیر، یا کم‌ترین میزان توجه اشاره دارد.
