چتر

چتر. [ چ َ ] ( اِ ) چیزی باشد که برای محافظت از آفتاب بر بالای سر نگاه دارند. ( برهان ). معروف است و آن را سایبان نیز گویند زیرا که سایه بر سر اندازد. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). سایبانی که برای محافظت از آفتاب بر بالای سر نگاه دارند. ( ناظم الاطباء ). آلتی است بشکل نیم کره، که شخص یا چیز را از شعاع آفتاب محفوظ میدارد. ( از فرهنگ نظام ). سایبان. ( ناظم الاطباء ). فشک نیز گویند. ( ناظم الاطباء ).چتر آفتابی، که غالباً با رنگهای مختلف باشد. آفتاب گیر. سایه افکن. سایه گستر. مظلّة. شمسیة

[ویکی فقه] چتر، ابزاری برای سایه افکندن و در امان ماندن از تابش آفتاب که معمولاً در مراسم و مواکب بر سر حاکمان نگاه داشته می شد و در برخی از سلسله های حکومتگر از نشانه های ویژه خلافت و سلطنت به شمار می آمد.
در گزارش های وقایع صدر اسلام، از کاربرد چتر در تشکیلات حکومتی خبری نیست و واژه مِظَلَّه در این منابع به معنای خیمه و چادر و سراپرده است. با اینکه کتانی در التراتیب الاداریه بابی را به «صاحب المظلّه» (چتردار) در زمان پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلم اختصاص داده، اما چنان که از توضیحات او برمی آید، اصحاب پیامبر در جریان هجرت یا حجه الوداع، از سر ارادت به پیامبر، با لباس خود بر سر حضرت سایه می افکندند. بنابر روایتی از امام رضا علیه السلام، امام صادق علیه السلام نیز مظلّه ای داشتند که به ویژه در سفرها از آن استفاده می کردند. 
چتر در دوره فاطمیان
با اینکه در منابع از کاربرد و رواج چتر در سرزمین ها و دوره های مختلف اسلامی سخن به میان آمده، اما آشنایی ما با ساختار و اجزای چتر در ادوار گذشته ــ صرف نظر از نقاشی ها که تصویر دقیقی پیش روی ما نمی نهند ــ متکی بر گزارش ابن طُوَیر (متوفی ۶۱۷) در وصف چتر ویژه دربار فاطمیان است. این گزارش با اندکی تلخیص در آثار نویسندگان بعدی، چون قلقشندی و ابن تغری بردی، نیز آمده است.
← شکل چتر
در دوره ممالیک ظاهراً تشکیلات ویژه ای برای حمل چتر وجود نداشت و برخی امیران بلندپایه، برای اظهار ارادت و تقرب به سلطان یا خلیفه، چتر او را حمل می کردند. در این دوره، گاه سلاح دار چتر سلطان را حمل می کرد.