منافق

شخصی است که در دل، دین اسلام را نپذیرفته، اما در ظاهر خود را مؤمن نشان می‌دهد. مسئلهٔ نفاق پس از هجرت پیامبر(ص) و قدرت‌گرفتن ایشان در مدینه مطرح شد. در این دوره، برخی افراد با اسلام مخالف بودند، اما نمی‌توانستند آشکارا با آن مخالفت کنند؛ به همین دلیل، در ظاهر خود را مسلمان معرفی می‌کردند. نفاق از مفاهیم پرکاربرد در قرآن است و سورهٔ منافقون نیز به بررسی ویژگی‌ها و معرفی این افراد پرداخته است. دروغ‌گویی، سوءظن، خودبزرگ‌بینی، تمسخر حق و انجام گناه و فسق از جمله ویژگی‌هایی است که قرآن برای آنان برشمرده است. عبدالله بن ابی، عبدالله بن عیینه و اصحاب عقبه از منافقان مشهور به‌شمار می‌روند. بر اساس گزارش‌های تاریخی، پیامبر(ص) با منافقان مدارا می‌کرد و به‌صورت غیرمستقیم اقداماتشان را خنثی می‌نمود. مسجد ضِرار که پایگاه بخشی از منافقان مدینه شده بود، به دستور پیامبر(ص) تخریب شد. به علاوه کسی است که کفر خود را پنهان می‌کند و غیر آن را آشکار می‌سازد و با اظهار اسلام، حقیقت درونش را می‌پوشاند. این مفهوم در مقابل دو اصطلاح مؤمن و کافر قرار می‌گیرد. به گفتهٔ مرتضی مطهری، مؤمن کسی است که در دل، زبان و عمل به اسلام ایمان دارد؛ کافر کسی است که هم در باطن و هم در ظاهر اسلام را نپذیرفته است؛ و به کسی گفته می‌شود که در دل مخالف اسلام است، اما اظهار می‌کند که به آن اعتقاد دارد.