قوافی که صورت جمع قافیه است، در علم ادبیات فارسی به اصوات پایانی ابیات و اشعار اطلاق می‌شود که وحدت آوایی و موسیقایی بین مصراع‌ها را ایجاد می‌کند. این هم‌آوایی در انتهای مصرع‌ها، نقش بسزایی در انسجام ساختاری و دلنشینی کلام دارد و از ارکان اصلی وزن و قافیه در شعر به شمار می‌رود. اهمیت قافیه تا جایی است که در کتاب‌های معتبر لغت‌نامه و فرهنگ‌های ادبی، به تفصیل به تعریف و جایگاه آن پرداخته شده است.
تاریخچه قافیه به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، اما در شعر فارسی، به‌ویژه در دوران اسلامی، تکامل یافته و به یکی از مهم‌ترین عناصر زیبایی‌شناسی تبدیل شده است. شاعران با چیره‌دستی از قافیه برای انتقال مفاهیم، برجسته‌سازی احساسات و ایجاد طنین موسیقایی در اشعار خود بهره برده‌اند. انواع قافیه‌ها، از نظر حروف و حرکات، معیارهای مشخصی دارند که رعایت آنها برای صحت قافیه ضروری است و شناخت این قواعد، درک عمیق‌تری از هنر شاعری را میسر می‌سازد.
در نهایت، مطالعه و بررسی المعجم فی معاییر اشعار العجم که یکی از منابع کهن در حوزه عروض و قافیه است، می‌تواند راهگشای علاقه‌مندان به درک عمیق‌تر ساختار شعر فارسی باشد. این اثر، معیارهای دقیقی را برای سنجش صحت و زیبایی قافیه‌ها ارائه می‌دهد و نشان‌دهنده اهمیت این عنصر در طول تاریخ ادبیات ایران است. درک این ظرایف، توانایی ما را در تحلیل و قدردانی از شاهکارهای ادبی افزایش می‌دهد.
