واژهٔ عربی فریضه که در فارسی نیز با تلفظ فَریضه و نگارش یکسان به‌کار می‌رود، در زبان انگلیسی به صورت farize ثبت شده است. این واژه در حوزه‌های دینی، فقهی و اخلاقی جایگاهی ویژه دارد و بر عملی دلالت می‌کند که انجام آن به‌طور قطعی و الزامی واجب شمرده می‌شود. در متون اسلامی، فریضه به دستور الهی اطلاق می‌گردد که ترک آن موجب گناه و گاهی عقاب اخروی خواهد بود و انجامش پاداش بزرگ در پی دارد. نمونه‌های بارز فرایض، نمازهای پنجگانه، روزهٔ ماه مبارک رمضان و حج هستند که از ارکان دین اسلام به‌شمار می‌آیند و تکلیف هر مسلمان مکلفی محسوب می‌شوند. این مفهوم، علاوه بر کاربرد دینی، گاه در زبان ادبی و رسمی فارسی به‌صورت مجازی بر هر امر حتمی و غیرقابل اجتناب دلالت دارد. بنابراین، فریضه در گسترده‌ترین معنای خود، بیانگر وظیفه‌ای است که انجام آن لازم و ضروری است و چنان‌چه مورد غفلت قرار گیرد، پیامدهای منفی جدی به‌همراه خواهد داشت.
فریضه
لغت نامه دهخدا
هیچ بیکار نیست یک ساعت
ماتم تو فریضه تر کار است.مسعودسعد. || زن کلانسال. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || بهره فرض کرده. ( منتهی الارب ). حصه مفروضه. ( اقرب الموارد ). || علم قسمت میراث. ( منتهی الارب ). || نماز. صلاة. ( یادداشت مؤلف ). نماز واجب:
خدایگان جهان مر نماز نافله را
بجای ماند و ببست از پی فریضه ازار.ابوحنیفه اسکافی.در چنین منظر چو بگذاری فریضه ی کردگار
بهتر آن باشد که مدح آل پیغمبر کنی.ناصرخسرو.سی ساله فرض بر در کعبه قضا کنم
تکبیر آن فریضه به بطحابرآورم.خاقانی. || واجب. لازم الاجرا: هرچه خداوند اندیشیده است همه فریضه و عین صواب است. ( تاریخ بیهقی ). اما فریضه است دو سه قاصد با ملطفه های توقیعی به قلعه میکالی فرستادن. ( تاریخ بیهقی ). با تو چندین فریضه دارم. ( تاریخ بیهقی ).
گر هیچگونه درگذرد مدحتی ز وقت
ناچار چون نماز فریضه قضا کنم.مسعودسعد.تن را سجود کعبه فریضه ست و نقص نیست
گر دیده را ز دیدن کعبه جدا کند.خاقانی.به هر جا که پیکار فرمودشان
فریضه ترین کاری آن بودشان.نظامی.ترکیب ها:
- فریضه دیدن. فریضه کردن. فریضه گردیدن. فریضه گشتن. رجوع به همین مدخل ها در ردیف خود شود.
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. (اسم ) [مجاز] نماز واجب.
۳. امر واجب.
فرهنگ فارسی
( اسم ) ۱ - واجب لازم ۲ - آنچه که خدا واجب کرده بر بنده از نماز و روزه و حج و خمس و زکات و غیره. جمع: فرائض ( فرایض )
فرهنگ اسم ها
معنی: عمل واجب، امر واجب
دانشنامه اسلامی
انما الصدقات للفقراء والمساکین... فریضة من الله....
رسول الله (ص): «ما بین المسلم و بین ان یکفر الاّ ترک الصلاة الفریضة متعمدا او یتهاون بها فلا یصلیها...».
رسول اکرم (ص) فرمود: «طلب العلم فریضة علی کل مسلم و مسلمة». امام صادق (ع) فرمود: «طلب العلم فریضة فی کل حال».
فریضه به معنای سهم معین و اندازه مقرر از هر چیز، مانند سهم ارث هر وارث یا سهم مقرر ماهیانه سرباز است.
پس میان فریضه و ارث عموم من وجه است، که سهم مفروض در قرآن جهت بازماندگان میت ارث است و فریضه، وارث غیر معین مانند ارث پسر ارث است، و سهم سرباز و نحو آن فریضه است.
و تعبیر بعضی فقهاء از عنوان مبحث ارث به فرائض از باب تغلیب و تجوز بوده یا خواسته اند متابعت از حدیث نبوی کنند که فرمود: «تعلّموا الفرائض وعلّموها الناس فانی امرؤ مقبوض وان العلم سیقبض وتظهر الفتن حتی یختلف اثنان فی الفریضة فلا یجدان من یفصل بینهما» مسائل ارث را یاد بگیرید و آن را به مردم بیاموزید زیرا من از میان شما رخت بربندم و علم هم به زودی از میان برود و فتنه ها بروز کند و کار به جائی رسد که چون دو نفر در امر ارث با یکدیگر اختلاف کنند کسی را نیابند که بین آنها حل و فصل کند.
[ویکی الکتاب] معنی فَرِیضَةِ: مهریه -آنچه واجب شده و تخصیص یافته (دراصل جداکردن قطعه ای از چیزی و تأثیر گذاشتن در آن قطعه معنی می دهد و در مورد واجب کردن هم چون پاره ای از حکم را به آن موضوع اختصاص می دهد،استفاده می شود )
معنی تَفْرِضُواْ: معین کردید - تعیین کردید - سهم دادید - واجب گردانیدید (دراصل جداکردن قطعه ای از چیزی و تأثیر گذاشتن در آن قطعه معنی می دهد و در مورد واجب کردن هم چون پاره ای از حکم را به آن موضوع اختصاص می دهد،استفاده می شود در عبارت "مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَ...
ریشه کلمه:
فرض (۱۸ بار)
ویکی واژه
واجب، لازم.
آن چه که خداوند انجام آن را بر انسان واجب کرده.