عترت

واژۀ عترت که ریشۀ عربی دارد و در فارسی نیز با همین املا و تلفظ (etrat) به کار می‌رود، به‌صورت رسمی و ادبی بر خویشاوندان و نزدیکان دلالت می‌کند. این مفهوم در بستر فرهنگی و دینی، اغلب بر پیوندهای خویشاوندی اصیل و ریشه‌دار اشاره دارد که علاوه بر بعد خانوادگی، بار ارزشی و احترام‌آمیزی را نیز در بر می‌گیرد. کاربرد این اصطلاح معمولاً در متون مذهبی، تاریخی و حقوقی مشهود است و بر مجموعۀ افرادی اطلاق می‌شود که از طریق نسب یا سبب، به شخصی متصل می‌شوند.

در سنت اسلامی و به‌ویژه در کلام نبوی، اصطلاح «عترت» غالباً همراه با واژۀ «اهل‌بیت» به کار رفته و اشاره به خاندان پیامبر اسلام و امامان شیعه دارد. ازاین‌رو، این واژه افزون بر معنای ظاهری خویشاوندی، حامل بار معنوی و هویتی عمیقی نیز هست. در متون فقهی و اخلاقی، حفظ حرمت عترت و صله‌رحم با آنان، نه تنها یک وظیفۀ اجتماعی، که تکلیفی دینی شمرده می‌شود و بر اهمیت حفظ این پیوندها تأکید می‌ورزد.

در زبان فارسی امروز، اگرچه کاربرد روزمرۀ این واژه کمتر متداول است، ولی در نوشتارهای رسمی، خطابه‌ها و متونی که به موضوعات خانوادگی با رویکردی فرهنگی یا مذهبی می‌پردازند، کلمۀ عترت به‌عنوان واژه‌ای فاخر و حامل معنایی گسترده به کار می‌رود. بنابراین، این واژه در بستر فارسی‌زبان، هم‌ارز مفاهیمی چون خاندان، دودمان و نزدیکان بوده، اما همواره احترام و ارزش ویژه‌ای را در دل خود حفظ کرده است.

تصویر معنی عترت

لغت نامه دهخدا

عترت. [ ع ِرَ ] ( ع اِ ) عترة. خویشاوندان و اقارب:
ما بر اثر عترت پیغمبر خویشیم
اولاد زنا بر اثر رأی و هوی اند.ناصرخسرو.پیش خدای نیست شفیعم مگر رسول
دارم شفیع پیش رسول آل و عترتش.ناصرخسرو.و فرزندان و عترت او را خوار و حقیر دارند. ( تاریخ قم ).
عترة. [ ع ِ رَ] ( ع اِ ) عترت. فرزندان و اخص اقارب مرد یا اهل بیت قریب یا خویشان او از اقارب باشند یا از اباعد: نحن عترة رسول اﷲ. ( ابوبکر بنقل منتهی الارب ). عترت. و رجوع به عترت شود. || گردن بند که به مشک وعنبر و مانند آن معجون کرده ساخته باشند. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || خیار کبر. ( منتهی الارب ). قثاء الاصف. ( اقرب الموارد ). || مرزنجوش. || پاره ای از مشک خالص. || آب دهن خوش. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || ( اِمص ) تیزی دندان و باریکی و صفایی و آب داری آن. ( منتهی الارب ). شرالاسنان. ( اقرب الموارد ). || سختی. || توانایی. ( منتهی الارب ).

فرهنگ معین

(عِ رَ ) [ ع. عترة ] (اِ. ) فرزندان، اولاد، خانواده.

فرهنگ عمید

اولاد و احفاد، ذریه، خانواده، عشیرۀ مرد.

فرهنگ فارسی

اولادواحفاد، ذریه، خانواده، عشیره مرد
( اسم ) ۱ - اولاد فرزندان ذریه. ۲ - خویشاوندان اقارب.

فرهنگ اسم ها

اسم: عترت (دختر) (عربی) (تلفظ: etrat) (فارسی: عترت) (انگلیسی: etrat)
معنی: خویشاوندان، نزدیکان

دانشنامه آزاد فارسی

رجوع شود به:اهل بیت

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اهل بیت به خاندان رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلم) اطلاق می شود.
عترت طاهرین (علیهم السلام) بر اساس آیات قرآن و حدیث متواتر ثقلین، همتای قرآن بوده، و تمسک به یکی از آن دو، بدون دیگری، مساوی با ترک هر دو ثِقل است و دستیابی به دین کامل، تمسک به هر دو ثِقل است. قرآن و عترت، عصاره نبوت و تداوم بخش رسالت هستند که هدایت بشر را تا قیامت تضمین می کنند.
تفسیر تسنیم، ج۱، ص۱۳۲.
قرآن، اسلام مکتوب است و اهل بیت اسلام ناطق.قرآن، راه است و اهل بیت، رهبر.قرآن، قانون است و اهل بیت قانون شناس و مجری قانون.قرآن مشعل است و امام، مشعل دار و قرآن، کتاب حکمت است و اهل بیت الگوی حکمت.
منظور از اهل بیت
اهل بیت به معنای خاندان رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله و سلم) می باشد. مراد از اهل بیت، حضرت امیرمؤمنان (علیه السلام)، حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و یازده فرزند معصوم ایشان، از امام حسن مجتبی (علیه السلام) تا حجة بن الحسن العسکری (علیهم السّلام)، است که خداوند وجود آنان را از گناه و لغزش، معصوم و از هرگونه پلیدی آشکار و نهان، پاک قرار داده است.
احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.
...
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
خاندان پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله، اهل بیت عصمت و طهارت، ائمه شیعه. عترت به فرزندانی که از نسل کسی باشد گفته می شود. از امیرالمومنین پرسیدند: «عترت » کیست؟ فرمود: من، حسن، حسین و امامان نهگانه از فرزندان حسین علیه السلام که نهمین آنان مهدی و قائم ایشان است، از قرآن جدا نمی شوند و قرآن از آنان جدا نمی شود، تا کنار حوض (کوثر) بر پیامبر وارد شوند. عترت پیامبر، همتای قرآن کریمند و رسول خدا «قرآن و عترت » را به عنوان میراث و یادگار خویش برای امت معرفی کرده است: «انی تارک فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی اهل بیتی...».
اما «عترت » در لغت، قطعه های درشت مشک در نافه آهوست، نیز به معنای لعاب شیرین است. همچنین عترت به معنای فرزندان و نوادگان نسبی و نسل یک شخص است و به همین جهت به ذریه پیامبر از نسل علی و فاطمه، عترت می گویند. معنای دیگرعترت، ریشه درختی که بریده شده و دوباره روییده باشد.
مرحوم محدث قمی با توجه به همه معانی یاد شده برای عترت، چنین می گوید: ائمه، همچون قطعه های بزرگ مشک از نافه اند و علومشان آب گوارا نزد اهل حکمت و اندیشه است و اینان درختی هستند که رسول خدا صلی الله علیه و آله ریشه اش، علی تنه اش و ائمه از نسل او، شاخه های این درخت و شیعیانشان برگ این درختند و علوم اهل بیت، میوه این درخت است.
از «ابن اعرابی » تعبیرهای جالبی درباره عترت نقل شده است. می گوید: «عترت به معنای شهر و مرکز است، اهل بیت نیز مرکز اصلی اسلامند. عترت، صخره عظیمی است که سوسمار، لانه خود را کنار آن قرار می دهد تا با علامت قرار دادن آن، خانه خود را گم نکند. ائمه نیز هادیان خلقند. عترت ریشه درخت قطع شده است، اهل بیت نیز مورد ستم قرار گرفته، قطع و بریده شدند. عترت، به یک قطعه بزرگ مشک و نافه آهو گفته می شود.
آنان نیز در میان بنی هاشم و فرزندان ابوطالب، همچون قطعه بزرگ نافه، خوشبویند.
عترت، به چشمه زلال و گوارا و شیرین گفته می شود. علوم اهل بیت نیز، نزد اهل خرد و فرزانگان، گواراتر از هر چیز است. عترت، به معنای باد است. آنان نیز همچون باد، سپاه و حزب خدایند. عترت، گیاهی متفرق است، مثل مرزنجوش. عترت پیامبر نیز مزارهای پراکنده در هر سو دارند و برکاتشان در شرق و غرب جهان گسترده است. عترت، دوستان، طایفه و قبیله هر کس را گویند. اهل بیت نیز گروه و طایفه و رهط رسول الله صلی الله علیه و آله هستند.

ویکی واژه

عترة
فرزندان، اولاد، خانواده.

جمله سازی با عترت

ما عترت پیمبر و ناموس داوریم شرمی کن ازپیمبر و خوفی ز دادگر
ای خواجه، قدم در حرم عترت ما نه تا رای تو روشن شود و روی تو تابان
گزارش محتوای نامناسب
فکر
دانش آموز
موزون
ترکش