«زیرزمین» واژهای فارسی است که به بخشی از ساختمان یا سازه گفته میشود که زیر سطح زمین قرار دارد. معمولاً این فضاها در زیر طبقه همکف ساخته میشوند و میتوانند کاربردهای مختلفی داشته باشند، مانند انبار، پارکینگ، موتورخانه یا حتی محل سکونت و کار. طراحی آن به گونهای است که دیوارها و سقف آن نسبت به فشار خاک اطراف مقاوم باشند و در برابر رطوبت و نفوذ آب محافظت شوند.
از دید معماری و شهری، زیرزمینها اهمیت زیادی دارند. آنها به استفاده بهینه از فضای ساختمان کمک میکنند و میتوانند امکانات جانبی مانند انبار وسایل، محل نگهداری وسایل فنی یا سالنهای ورزشی را در خود جای دهند. در برخی خانهها و ساختمانها، آنها حتی به عنوان فضای زندگی مورد استفاده قرار میگیرند و با تهویه و نورگیری مناسب، محیطی قابل سکونت و راحت فراهم میکنند.
در زبان محاورهای و ادبیات، «زیرزمین» گاهی به معنای مکان مخفی یا پنهان هم به کار میرود. برای مثال، در داستانها یا فیلمها، زیرزمینها محل نگهداری اشیاء ارزشمند، مخفیگاه افراد یا مکانهای اسرارآمیز معرفی میشوند. بنابراین، این واژه هم مفهوم فیزیکی و کاربردی دارد و هم میتواند بار معنایی استعاری یا نمادین داشته باشد.
زیرزمین. [ زی زَ ] ( اِ مرکب ) سرداب و خانه ای که در زیر زمین بنا کنند. ( ناظم الاطباء ). منزل تابستانی در گرمسیرها که در زیر زمین سازند. اطاقها برای نشستن تابستان که در زیر طبقه اول در زمین حفر کرده سازند. سرداب. سردابه. سرداوه. بادغرد. غرد. خَم. بچکم. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). طبقه ای از خانه که پایین تر از سطح زمین قرار دارد. ( فرهنگ فارسی معین ).
(زَ ) (اِمر. ) طبقه ای از خانه که پایین تر از سطح زمین قرار دارد.
خانه ای که در زیر زمین ساخته شود، طبقه ای از ساختمان که پایین تر از کف حیاط یا خیابان قرار دارد.
( اسم ) طبقه ای از خانه که پایین تر از سطح زمین قرار دارد.
زیرزمین (فیلم ۱۹۲۸). زیرزمین ( به انگلیسی: Underground ) یک فیلم به کارگردانی آنتونی اسکویت است که در سال ۱۹۲۸ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به برایان اهرن، الیسا لندی، و نورا بارینگ اشاره کرد.
زیرزمین (فیلم ۱۹۴۱). زیرزمین ( انگلیسی: Underground ) فیلم جنگی به کارگردانی وینسنت شرمن است که در سال ۱۹۴۱ میلادی منتشر شد. از بازیگران آن می توان به جفری لین، گلن کاوندر، هنری ویکتور و پیتر ویتنی اشاره کرد.
این فیلم درباره مقاومت در برابر آلمان نازی در دوران جنگ جهانی دوم است.
زیرزمین (فیلم ۱۹۷۰). «زیرزمین» ( انگلیسی: Underground ) یک فیلم است که در سال ۱۹۸۰ منتشر شد.
زیرزمین (فیلم ۱۹۹۵). زیرزمین ( عنوانِ اصلی، به صرب - کرواتی: پُدزِملیِه Подземље ) ( به انگلیسی: Underground ) نام فیلمی است محصول سال ۱۹۹۵ که برندهٔ جایزهٔ نخل طلایی جشنواره فیلم کن شده است. کارگردان فیلم امیر کوستوریتسا است و فیلمنامه آن را دوشان کواچوویچ نوشته است. این فیلم همچنین به نامِ دیگرِ «روزی - روزگاری کشوری بود» ( Била једном једна земља ) شناخته می شود.
در زمان جنگ جهانی دوم در بلگراد گروهی پارتیزان در زیرزمینی مخفی شده اند و به کار ساخت و ساز اسلحه مشغول اند. آنها روز و شبشان را در زیرزمین می گذرانند و هرگز از آن خارج نمی شوند. مارکو دوست خود «تْسْرنی» ( بْلَکی ) را به زیرزمین می برد تا هم او را از چنگ نازی ها در امان بدارد و هم از دختری که مورد علاقه هردوشان است دور کند. ۲۰ سال بعد، مارکو در رژیم تیتو منصبی سیاسی به دست آورده است و همچنان به پارتیزان ها و تْسْرنی می گوید جنگ ادامه دارد و با اخبار دروغ آن ها را در زیرزمین برای اهداف خودش نگه می دارد.
زیر زمین
(ساختمان): طبقهای از خانه که پایینتر از سطح زمین قرار دارد.
💡 گاه در زیرزمین، گاهی به اوج آسمان دل به جان آمد مرا از راه ناهموار عشق
💡 از پیچ و تاب کشف شود خرده های راز دارد ز گنج زیرزمین مار آگهی
💡 دم گرگ سحر و چشمه خور زیرزمین می نمودند خیال رسن و یوسف و چاه
💡 بسی زحمت برد دهقانکه در زیرزمین تخمی پذیرد بیخ و یابد شاخ وگیرد برگ و آرد بر
💡 بسا سر کز زبان زیرزمین رفت کشف را با بطان فصلی چنین رفت