بصير

کلمه‌ی «بصیر» در زبان فارسی و عربی به معنای آگاه، بینا و دارای بصيرت است. این واژه برای توصیف کسی به کار می‌رود که توانایی دیدن حقیقت پشت امور را دارد و می‌تواند میان درست و نادرست تمایز قائل شود. بصیر بودن فراتر از دیدن ظاهری است و به درک عمیق حقایق و شناخت درست از پیچیدگی‌ها اشاره دارد.

بصيرت تنها مربوط به چشم فیزیکی نیست؛ بلکه نوعی بینش قلبی و فهم عمیق مسائل است. فرد بصیر قادر است فراتر از ظاهر زندگی و حوادث روزمره را ببیند و به حقایق پنهان پی ببرد. چنین افرادی در تحلیل مسائل پیچیده مهارت دارند و می‌توانند تصمیمات آگاهانه و درست اتخاذ کنند.

در ادبیات دینی و عرفانی، «بصیر» صفتی بسیار ارزشمند است و به کسی اطلاق می‌شود که درک و فهم حقایق دینی و معنوی دارد. داشتن بصيرت در زندگی روزمره نیز توانایی تشخیص درست از نادرست را به انسان می‌دهد. به همین دلیل، بصيرت از صفات مورد احترام در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف است و حتی در منابع دینی به عنوان یکی از صفات الهی شناخته می‌شود.

تصویر معنی بصير

لغت نامه دهخدا

بصیر. [ ب َ ] ( ع ص ) بینا و نابینا. از لغات اضداد است. ج، بُصَراء. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). بینا. ( غیاث ) ( ترجمان جرجانی ص 26 ) ( مهذب الاسماء ). بینا و صاحب بصر. ( فرهنگ نظام ). بینا ودانا. ( مؤید الفضلاء ). دیده ور. بیننده:
رادی آمیخته است با کف او
همچو با دیده بصیر بصر.فرخی.بصارت بیلفغد از دل که تو
ز خربه نئی گر بچشمی بصیر.ناصرخسرو.عیب کنندم که چه دیدی درو
کور نداند که چه بیند بصیر.سعدی ( طیبات ).ز دست رفتم و بی دیدگان نمیدانند
که زخمهای نظر بر بصیر می آید.سعدی ( طیبات ). || دانا و دانشمند. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( زمخشری ) ( غیاث ). زیرک. ( زمخشری ). || بینا و دانا. ( ناظم الاطباء ). دل آگاه. قادر بتشخیص. روشن بین. روشندل:
رای درست باید و تدبیر مملکت
خواجه به هر دو سخت مصیب آمد و بصیر.فرخی.فرقان بنزد مردم عامه بود بزرگ
لیکن بزرگتر ببر مردم بصیر.منوچهری.زین بدکنش حذر کن و زین پس دروغ او
منیوش اگر بهوش و بصیری و تیزویر.ناصرخسرو.ور همچو ما خدای نه جسمست و نه گران
پس همچو ما چرا که سمیع است و هم بصیر.ناصرخسرو.یکی قدیربر از قدرت مقدر خویش
یکی بصیربر از دانش اولوالابصار.ناصرخسرو.همی گشاید کشور همی ستاند ملک
یکی بعزم درست و یکی به رای بصیر.مسعودسعد.جز بصدرت عیار دانش من
ناقدان بصیر نتوان یافت.خاقانی.ناگزیر جملگان حی قدیر
لایزال و لم یزل فرد بصیر.مولوی.عیبت از بیگانه پوشیده ست و می بیند بصیر
فعلت از همسایه پنهان است و میداند علیم.سعدی ( طیبات ).بر احوال نابوده علمش بصیر.سعدی ( بوستان ). || از صفات خدای تعالی جل شانه. ( ناظم الاطباء ). یکی از اسماء باریتعالی. ( آنندراج ). یکی از اسماء باری تعالی و هوالذی یشاهد الاشیاءکلها ظاهرها و خافیها بغیر جارحة. ( منتهی الارب ).
- ابوبصیر؛ در این شعر ناصرخسرو بمعنی صاحب بصیرت و بینایی:
بی حجت و بصارت سوی تو خویشتن
با چشم کور نام نهاده است ابوبصیر.

فرهنگ معین

(بَ ) [ ع. ] (ص. ) ۱ - بیننده. ۲- دانا. ۳ - روشن بین.

فرهنگ عمید

۱. بینا.
۲. [مجاز] دانا، خبیر.
۳. از نام های خداوند.

فرهنگ فارسی

بینا، دانا، خبر، بصرائ جمع
( صفت ) ۱- بینا بیننده. ۲- دانا. ۳- روشن بین روشندل. ۴- کوراعمی ضریر ( تادبا یا تفالا کور را بصیر خوانند ). ۵- یکی از صفات الهی است.
تخلص قاضی بصیر برادر قاضی لاغر سیستانی است ٠ بصیر خبیرست بلطایف و نکات سخن سنجی و خوش بیانی ٠

فرهنگ اسم ها

اسم: بصیر (پسر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: basir) (فارسی: بَصير) (انگلیسی: basir)
معنی: آگاه، بینا، از نامهای خداوند، از نام ها و صفات خداوند، دانا، بیننده، روشن بین، ( اَعلام ) ) ابوعلی بَصیر کاتب، شاعر و مترسّل نابینای شیعی [قرن هجری]، ) حسین ابن علی بَصیر مشهور به ابن زکوم ( زقوم ) شاعر نابینای مادر زاد شیعی اهل حِلّه در عراق [قرن و هجری]، از صفات خداوند

دانشنامه عمومی

بصیر ( به عربی: بصیر ) یک روستا در سوریه است که در الصنمین واقع شده است. بصیر ۱٬۴۴۲ نفر جمعیت دارد و ۶۳۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

بَصیر
(در لغت به معنی بینا) در اصطلاح کلام و عرفان، در ارتباط با خالق (خدا) و نیز در ارتباط با خلق (انسان) به کار می رود: ۱. خالق: بصیر یکی از اسماء الحُسْنی و نیز یکی از هفت صفت ثبوتی حق تعالی است و در قرآن، غالباً همراه با سمیع (شنوا) به کار می رود (شوری، ۱۱). به نظر اشاعره و معتزله سمع و بصر نسبت به علم، دو صفت مستقل است و به نظر امامیه و حکمای اسلامی این دو صفت به علم بازمی گردد و مراد از سمیع و بصیربودن خداوند، علم اوست به شنیدنی ها و دیدنی ها؛ ۲. خلق: بصیر بودن انسان بدان معناست که اوّلاً، جز به قصد اعتبار (عبرت گیری) ننگرد؛ ثانیاَ، بداند که پیوسته خدا او را می بیند و گفتارهای او را می شنود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بصیربه معنای بینا می باشد و در قرآن بارها این صفت به خدا نسبت داده شده است.
از صفات ثبوتی مشهور خداوند است که قرآن کریم افزون بر پنجاه بار به صراحت از آن یاد کرده است.
مراد از بصیر بودن خدا
بینایی خداوند به واسطه اندام بینایی نیست؛ بلکه به صفت علم الهی است. بنابراین، بصیر یعنی دانا به آنچه دیدنی است. خداوند نه تنها دیدنی‏های آشکار را می‏بیند، بلکه دیدنی‏های پنهان نیز از بینایی او بیرون نیستند.
تاثیر بصیر بودن خدا بر بنده
این صفت خداوند، تأثیری ژرف بر بندگان دارد. اگر بنده‏ای بداند که خداوند در همه حال او را می‏بیند، در برابر گناهان و زشتی‏ها خویشتنداری می‏کند و می‏کوشد تا ظاهر و باطن خویش را از آنچه در دیده الهی ناخوش است، بپیراید.
بنده بصیر
...
[ویکی الکتاب] معنی بَصِیرٌ: همیشه بینا
ریشه کلمه:
بصر (۱۴۸ بار)
«بَصِیر» به معنای بینا است و در اینجا به معنای بینا نسبت به اعمال آمده است.
[ویکی اهل البیت] بصیر (اسم الله). این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
بصیر: بینا، آگاه به حقایق از راه شهود، از اسما و صفات الهی
بصیر، صفت مشبهه بر وزن فعیل، از ریشه (ب ـ ص ـ ر) و به معنای بینای همیشگی است.
لغت شناسان معانی متفاوت دیگری نیز برای آن ذکر کرده اند؛ مانند: مبصر و بینا، عالِم و آگاه و ضریر و نابینا.
واژه بصیر به عنوان یکی از اسمای حسنای الهی، 42 بار در قرآن کریم به کار رفته است. در این میان 10 بار به همراه صفت «سمیع» (سوره نساء/4، 58، 134؛ سوره اسراء/17، 1؛ سوره حج/22، 61، 75؛ سوره لقمان/31، 28؛ سوره غافر/40 20، 56؛ سوره شوری/42، 11؛ سوره مجادله/58، 1) و 5 بار با صفت خبیر (سوره اسراء/17، 17، 30، 96؛ سوره فاطر/35، 31؛ سوره شوری/42، 27) و 27 بار به تنهایی به کار رفته است.
هر چند در برخی آیات به فراگیر بودن متعلق بصیر تصریح گردیده: «اِنَّهُ بِکُلِّ شَیء بَصیر» (سوره ملک/67، 19) یا متعلق آن به صورت مطلق بیان شده و شامل همه چیز می گردد: «کانَ رَبُّکَ بَصیرا» (سوره فرقان/25، 20)؛ امّا در اغلب موارد انسان ها و کارهای آنان به عنوان متعلق این صفت الهی واقع شده است: «واللّهُ بَصیرٌ بِالعِباد» (سوره آل عمران/3، 15)، «واللّهُ بَصیرٌ بِما یَعمَلون». (سوره بقره/2، 96)
در آیاتی چند مواردی از کارهای نیک و بد انسانها مطرح و در پایان، بصیر بودن خداوند یادآوری شده است؛ همچون: ادای امانت و داوری به حق (سوره نساء/4، 58)، اعمال خیری که انسانها پیش می فرستند (سوره بقره/2، 110)، انفاق (سوره بقره/2، 265)، پیکار مؤمنان با کافران (سوره انفال/8، 39) و جهاد و هجرت (سوره انفال/8، 72) در بخش اعمال نیک و مجادله کافران با آیات خداوند (سوره غافر/40، 56)، آرزوهای دور و دراز یهودیان (سوره بقره/2، 96) و طلاق دادن زنان (سوره بقره/2، 237) در بخش کارهای ناشایست و مرجوح و نیز ایمان به عنوان کار نیک و کفر به عنوان فعل ناپسند که هر دو در آیه «هُوَ الَّذی خَلَقَکُم...» (سوره تغابن/64، 2) یکجا متعلق بصیر قرار گرفته است.
به طور کلی از کاربرد بصیر در آیات مورد بحث می توان نوعی تشویق و ترغیب بندگان به نیکی ها و نهی و تحذیر انسان ها از بدی ها و زشتی ها را استفاده کرد، چنان که لحن تهدیدآمیز بعضی از آیات در این زمینه به روشنی قابل فهم است: «اعمَلوا ما شِئتُم اِنَّهُ بِما تَعمَلونَ بَصیر» (سوره فصلت/41، 40)، از این رو برخی فایده شناخت صفت بصیر در خداوند را اهتمام بیشتر آدمی به مراقبت و حسابرسی اعمال خویش دانسته اند.