بخار به حالت گازی ماده‌ای گفته میشود که در دما و فشار معمولی به صورت مایع یا جامد وجود دارد. به عبارت دیگر، این واژه به گازهایی اطلاق میشود که از مایعات یا جامدات ناشی می‌شوند و در دماهای بالا به حالت گازی در می‌آیند. این گاز در دماهای بالا و در شرایطی که مایع به نقطه جوش خود می‌رسد، تولید میشود. به عنوان مثال، وقتی آب به دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد، بخار آب تولید میشود که به طور طبیعی در جو وجود دارد و نقش مهمی در چرخه آب و هوای زمین ایفا می‌کند. بخار همچنین در صنایع مختلف، از جمله در تولید برق، فرآیندهای شیمیایی، و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی استفاده میشود. همچنین، در فرآیندهای پخت و پز، مانند بخارپز کردن غذاها، کاربرد دارد که به حفظ طعم و ارزش غذایی آنها کمک می‌کند.
بخار
لغت نامه دهخدا
فخر کند روزگار تو به تو زیرا
کاصل بزرگی توئی و اصل بخاری.فرخی.رجوع به بخاری شود. || غنجار بود یعنی گلگونه. ( فرهنگ اسدی ):
باغ را هر سال چون حورا بیاراید به زیب
این بر آن سازد بهارو او برآن مالد بخار.؟
بخار. [ ب ُ ] ( اِ ) گازی که از مواد مرطوب در حال تبخیر جدا شود یا بر اثر حرارت از مایعات یا جامدات برخیزد و به هوا رود. آنچه به شکل دود یا رطوبت از آب گرم یا هر جسم جامد یا مایعی بر اثر حرارت از آن برخیزد و به هوا رود. دمه. گاز. گازی که از جوشیدن آب در شرایط معینی به وجود آید. برای بخار کردن آب علاوه بر گرم کردن آب تا نقطه جوش ( در حرارت 100درجه و فشار 76 سانتیمتر جیوه ) مقداری هم حرارت باید داد. ( فرهنگ فارسی معین ). دم. دمه. آنچه مانند دود یا رطوبت از آب گرم و غیره برخیزد. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). دمه ای که بر اثرتابش خورشید به آب دریا و رود برخیزد، آن دمه که براثر حرارت آب بر روی آتش در دیگ و سماور و امثال آن بلند شود. در عربی اجزای مائی و ارضی و هوائی است که متصاعد می شود. ( برهان قاطع ). وشم. ( منتهی الارب ). آب که به هوا تبدیل شود. وشمی که از جای نمناک و گرم برآید. ( منتهی الارب ). دم. نزم. نفس. نژم. ( ناظم الاطباء ). غباری که از جای نمناک برآید. هرگه حرارتی از تابش خورشید یا از جوهر آتش به آب پیوندد و مدتی با او بماند آن آب مستحیل شود و از جای خود برخیزد و بسوی بالا بر شود، آنرا بخار گویند و چون حرارت به بخار مستولی شود آن بخار خود هوا گردد و فرق میان هوا و بخار آنست که بخار را به حس بصر ادراک توان کرد و هوارا به حس بصر در نتوان یافت. ( رساله کائنات جو ابوحاتم اسفزاری ). || در اصطلاح حکما جسم مرکبی است از اجزای مائی و هوائی. و دخان مرکب از اجزای ارضی و ناری و هوایی است. و غبار مرکب از اجزای ارضی و هوایی است. و گویند هرگاه حرارت تأثیر تامی در میاه یا اراضی مرطوب بخشد آب از آن تحلیل یابد و اجزائی هوائی متصاعد گردد چنانکه با اجزای مائی درآمیخته است بحدی که نمی توان بحس آنها را از یکدیگر بازشناخت بعلت خردی و مرکب آنها را بخار نامند. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). و رجوع به همان متن شود:
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
علم و فضل.
دانشنامه عمومی
برای نمونه، دمای بحرانی آب ۳۷۴ درجه سلسیوس است. در دمای معمول، در جو اگر فشار جزئی بخار آب به اندازه کافی زیاد شود، بخار آب می تواند طی فرایند میعان به آب تبدیل شود.
گاهی ممکن است که بخار یک ماده، همراه با حالت مایع یا جامد آن باشد. در این حالت، دو فاز در حالت تعادل هستند و فشار جزئی حالت گازی ماده با فشار بخار متعادل مایع یا جامد آن برابر است.
بخار به شکلی از حالت گازی یک ماده در دمایی گفته می شود که در همان دما، حالت مایع یا جامد آن ماده نیز وجود داشته باشد. بالاترین دمایی که چنین حالتی، امکان پذیر است را دمای بحرانی می نامند. اگر بخار با مایع یا جامد در ارتباط باشد، دو فاز در تعادل خواهند بود.
مولوکول های بخار سه حرکت ارتعاشی، چرخشی و انتقالی را انجام می دهند.
فشار بخار، فشار تعادل یک مایع یا جامد در دمای مشخص است. فشار بخار تعادل، تحت تأثیر مقدار سطح تماس مایع یا جامد با بخار قرار ندارد. دمای تبخیر نرمال یک مایع، دمایی است که در آن، فشار بخار با فشار نرمال جو، برابر است.
برای سامانه های دو فازی ( مانند دوفاز مایع )، فشار بخار دو فاز با هم برابر است. در نبود جاذبه های مولکولی قوی، فشار بخار از قانون رائول پیروی می کند. بر اساس این قانون، فشار بخار جزئی هر جزء برابر با حاصل ضرب فشار بخار جزء در حالت خالص در نسبت مولی آن در مخلوط است. فشار بخار مجموع، حاصل جمع فشارهای بخار جزئی است.
• عطرها شامل مواد شیمیایی هستند که در دماهای مختلف و با نرخ های مختلف، تبخیر می شوند.
• چراغ های بخار جیوه و بخار سدیم، از اتم های برانگیخته، نور تولید می کنند.
• وجود بخار آب در نزدیکی زمین و میعان آن، باعث ایجاد پدیده هایی مانند مه می شود.
بخار (در صنعت). بخار، آب در فاز گازی آن است، که جوشیدن آب سبب تشکیل آن می شود. بخار نامرئی است؛ با این حال، واژهٔ «بخار» اغلب اشاره به بخار مرطوب مه، غبار قابل مشاهده پراکنده هوا از قطرات آب است که از بخار آب متراکم شده تشکیل می شود. در فشارهای پایین تر، مانند بخش های نزدیک تر اتمسفر یا در بالای کوه های بلند، آب در دمای پایین تری از درجهٔ اسمی ۱۰۰ درجه سانتی گراد ( ۲۱۲ درجه فارنهایت ) در شرایط استاندارد دما و فشار به جوش می آید. بخار اگر بیشتر گرم شود، بخار بسیار گرم، بخار فوق گرم، یا بخار خشک نامیده می شود.
آنتالپی تبخیر انرژی مورد نیاز برای تبدیل آب در فاز گازی آن، به گونه ای که افزایش حجم آن در دما و فشار استاندارد ۱۷۰۰ برابر گردد، است. این تغییر در حجم را می توان؛ توسط موتورهای بخار از قبیل موتورهای پیستونیِ رفت و برگشتی و انواع توربین های بخاری که یک زیر - گروه از موتور بخار هستند، به کار مکانیکی تبدیل کرد. موتورهای بخار نوع پیستونی نقشی محوری در انقلاب صنعتی داشته اند. امروز از توربین های بخار مدرن برای تولید بیش از ۸۰ درصد از برق جهان استفاده می شود.
اگر آب مایع در تماس با یک سطح بسیار گرم یا افت ناگهانی فشار قرار گیرد، یک انفجار بخار می تواند ایجاد شود. انفجار بخار مسوول بسیاری از حوادث ریخته گری بوده است، و همچنین ممکن است سبب بسیاری از آسیب های به وجود آمده در فاجعه چرنوبیل بوده باشد.
بخار به طور سنتی با حرارت دادن یک دیگ بخار از راه سوزاندن زغال سنگ یا سوخت های فسیلی دیگر ایجاد می شود، اما ایجاد بخار با انرژی خورشیدی نیز ممکن است. بخار آب که حاوی قطره های ( ذرات ) آب باشد بخار مرطوب گفته می شود. اگر بخار مرطوب بیشتر گرم شود، قطرات نیز تبخیر می شوند، و در درجه حرارتِ به اندازهٔ کافی بالا ( که بستگی به فشار دارد ) همهٔ آب تبخیر می شود و در آن حالت سیستم در تعادل مایع–بخار قرار دارد.
دانشنامه آزاد فارسی
در شیمی، گازی خشک و نامرئی، حاصل از تبخیر آب. تودۀ ابر مرئی، که معمولاً بر اثر تبخیر آب در هوا شکل می گیرد، متشکّل از ذرّات آب معلق است. بخار به فراوانی در فرآیندهای صنعتی و شیمیایی، و نیز برای تولید برق به کار می رود.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] گاز برخاسته از موادّ مرطوب در حال تبخیر را بخار گویند. از آن به مناسبت در باب طهارت و صوم یاد شده است.
بخار برخاسته از عین نجس مانند ادرار،پاک و در طهارت بخار مایع متنجّس اختلاف است. بسیاری از فقها آن را همچون بخار عین نجس پاک دانسته اند.
بخار عین نجس متراکم
در طهارت بخار عین نجسی که متراکم شده و به صورت قطرات عرق در آمده اختلاف است.
بطلان روزه و بخار غلیظ
در اینکه بخار غلیظ موجب بطلان روزه می شود اختلاف است.
بخارشدن دو سوم آب انگور
ویکی واژه
گازی که از مواد مرطوب در حال تبخیر جدا شود یا در اثر حرارت از مایعات یا جامدات برخیزد و به هوا رود.
این واژه مثل بیشتر واژگان عربی، آریایی است : در نقشه بطلمیوسی نام فناسیه مطابق شهر فومن و فناکه نام کهن شهر ساری است ( جواد مفرد کهلان ). اکنون از لغتنامه سنسکریت آشکار میشود واژگان فناکه=پناکه=فناسیه ساخته شده اند از لغت پنا یا فنا به معنای بخار - مه - دم - ابر फेनता phenatA=vapour که هر سه به معنای سرزمین بخارگرفته مه پوش ابری هستند. در سنسکریت لغت بو←پو←فو نیز به معنای بخار ( بو خار=dew ) - مه बुस busa=fog vapour است همانطور که در شهر رشت بوسار نام یک محله است. بدینسان روشن میشود که واژه فومن ( فو=بخار - مه من=ماندن - جایگاه ) با واژگان فناکه=پناکه=فناسیه هم معناست. لغت ساری نیز از لغت سنسکریت शद्रि zadri به معنای ابر cloud ستانده شده که همتای نامهای کهن این شهر یعنی فناکه و زادراکرت - سادراکرت است.
جمله سازی با بخار
بر رخش آن سبزه خط میخورد چونگل بخار جانفدای آن گلی کز نازکی خارش تویی
این لوکوموتیو که مابین سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹ تولید می‌شده دارای ۱۶ سیلندر و ۱۵۰۰ اسب بخار توان خروجی بوده است.
ابن سینا در کتاب قانون در طب مدعی است که دو عنصر سنگین، یعنی خاک و آب، سازندهٔ اعضای بدن هستند و دو عنصر سبک، یعنی آتش و هوا، سازندهٔ روح بخاری هستند.
طول این وسیله ۶٫۹۵، عرض آن ۲٫۷۲ و ارتفاع آن ۲٫۶۴ متر بوده و وزن آن ۱۸٫۷۷ تن است. در مورد پیشران این زره‌پوش نیز می‌توان گفت که مجهز به یک موتور توربودیزل کاترپیلار۳۱۲۶ با قدرت ۳۵۰ اسب بخار است که آنرا به نهایت سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت (۶۰ مایل بر ساعت) می‌رساند؛ بنابراین نسبت قدرت به وزن آن حدود ۱۴ اسب بخار بر تن است. همچنین ظرفیت مخزن سوخت آن ۲۱۲ لیتر و دارای برد عملیاتی نزدیک به ۵۲۸ کیلومتر است.
مر شاخ خرد را سخن حکمت برگ است دریای سخن را سخن پند بخار است
دشمنانت را خلیده دل بخار درد و غم بر تو فرخ روزگار دولت و روز خلیل
