الهیات

اِلهیات، خداشناسی، یزدان شناسی یا تِئولوژی ( به انگلیسی: Theology ) مباحث کلامی و معرفتی ( مثل ادله برهان ) دربارهٔ خدا است. همچنین الهیات مطالعات مدون مفاهیم دربارهٔ خدا و ماهیت گسترش ایده های دینی ( یکتاگرایی و یکتاپرستی ) است. در دوران تبیین، تدوین و اعتلا به شکل مکتبی و نظام مند درآمده و در قرون متأخر به صورت رشته مصوب دانشگاهی در دانشگاه ها، سمینارها و مدارس آموزش داده می شود. 
آگوستین قدیس معادل واژه لاتین ثئولوژی ( theology ) الهیات را چنین تعریف می کند: «استدلال و بحث دربارهٔ خدا». ریچارد هوکر خداشناس انگلیسی الهیات را به عنوان «علم امور الهی» تعریف کرده است. 
واژه الهیات می تواند در عین حال به طیف گوناگونی از رشته ها و حوزه های مطالعاتی گفته شود. خداشناسان صورت های گوناگونی از استدلال ها و و تحلیل های مختلف فلسفی، کلامی، تاریخی و تجربی را به کار می برند تا از شمار زیاد موضوعات دینی دفاع کنند، یا از آن ها انتقاد کنند یا آن ها را بفهمند و تبیین کنند.

واژه الهیات در فرهنگ اسلامی، ظاهراً اولین بار توسط ابن سینا مورد استفاده قرار گرفت. آن هم زمانی بود که وی این واژه را عنوان بخش فلسفه اولی از کتاب الشفاء قرار داد. البته پیش از آن نیز، از این دانش به علم الهی یا علوم الهیه تعبیر شده است. هرچنداطلاق عنوان الهی بر این دانش، نخستین بار در آثار خود ارسطو آمده است.
[ویکی فقه] الهیات (ابهام زدایی). الهیات ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • الهیات (فلسفه اولی)، عنوانی برای فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه • الهیات بالمعنی الاخص، بحث از ذات و صفات و افعال واجب الوجود و عقول کلیه و رابطه آن ها با عالم جسمانی و مسائل دیگر• الشفاء - الالهیات، قسمت الهیات کتاب شفاء ابن سینا• الهیات دانشنامه علائی، بخشی از کتاب دانش نامه علائی• الإلهیات من کتاب الشفاء، بخشی از کتاب گران سنگ شفای بوعلی تدریس شده توسط علامه حسن زاده آملی• الحاشیة علی الهیات الشفاء، تالیف صدرالمتالهین شیرازی، معروف به ملا صدرا
...
[ویکی فقه] الهیات (فلسفه اولی). اِلهیات، عنوانی برای فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه که یکی از شاخه های دانش های نظری را تشکیل می دهد.
مطابق تقسیم بندی ارسطو از علوم، فلسفه نظری به سه بخش طبیعیات، ریاضیات و الهیات تقسیم می شود. الهیات یا فلسفه اولی که بعدها عنوان مطلق فلسفه را به خود گرفت، دانشی است که به وجود و احوال موجودات، از آن حیث که وجود دارند، می پردازد و به منزله مبدأ و مبنای دانشهای دیگر است.
رواج واژه الهیات
واژه الهیات ظاهراً از زمانی در فرهنگ اسلامی رواج یافت که ابن سینا آن را عنوان بخش فلسفه اولی از دانشنامه بزرگ خود الشفاء قرار داد، اما پیش از آن نیز از این دانش به علم الهی یا علوم الهیه تعبیر شده است. 
عنوان الهی در آثار ارسطو
اطلاق عنوان الهی بر فلسفه اولی نخستین بار در آثار خود ارسطو آمده است. ارسطو درباره جایگاه و موضوع فلسفه اولی می گوید: «اگر چیزی هست که سرمدی، نامتحرک و مفارق از ماده باشد، روشن است که پرداختن به آن کار دانشی نظری است که نه از نوع دانش طبیعی است و نه دانش ریاضی، بلکه این کار تنها از دانشی مقدم برآن دو برمی آید...دانش نخستین (یا فلسفه اولی ) بااموری سر و کار دارد که هم مفارق از ماده اند و هم نامتحرک.همه علتها به ضرورت باید سرمدی باشند، اما این امور به خصوص باید چنین باشند. زیرا علل آن دسته از چیزهایی هستند که بر حواس ما آشکارند. بنابراین، سه گونه فلسفه (دانش ) نظری وجود دارد: ریاضی، طبیعی و الهی، زیرا بدیهی است که اگر الوهیت در جایی حاضر است، باید در این نوع از هستیها (موجودات مفارق و نامتحرک ) باشد. همچنین شریف ترین دانش باید به شریف ترین جنس موجودات بپردازد. پس دانشهای نظری باید برتر از انواع دیگر دانش باشند و علم الهی باید بر دانشهای نظری دیگر برتری داده شود...دانشی که درباره جوهر نامتحرک پژوهش می کند، باید مقدم بر دانش طبیعی باشد، یعنی فلسفه نخستین که کلی و فراگیر است و مطالعه موجود از آن جهت که موجود است، موضوع این دانش است.
← دیدگاه ارسطو در تمایز فلسفه اولی
...