خاکریز یا دیوارۀ خاکی سازه‌ای بلند و عموماً ساخته‌شده از خاک فشرده است که به‌منظور جلوگیری از طغیان آب رودخانه‌ها یا دریاها در دو سوی کرانه‌ها احداث می‌شود. این سازه‌ها معمولاً به‌صورت موازی با مسیر رودخانه و در محدودۀ دشت‌های سیلابی یا نواحی ساحلی ساخته می‌شوند تا مانع از نفوذ آب به مناطق مسکونی و کشاورزی شوند.
در حوزۀ راه‌سازی و عملیات عمرانی، خاکریز به سطحی از خاکهای متراکم‌شده اطلاق می‌گردد که ارتفاع آن از سطح زمین اطراف بیشتر است و معمولاً بستر راه‌ها بر روی آن ایجاد می‌شود. همچنین در امور نظامی، خاکریز به عنوان یک سپر دفاعی و مانعی محسوب می‌شود که با استفاده از خاک در میدان نبرد و بین مواضع نیروهای خودی و دشمن ایجاد می‌گردد.
خاک‌ریزها از نظر شیوۀ اجرا به انواع مختلفی از قبیل خاکریز نقبی، لانه‌روباهی و تپه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند. همچنین از جنبۀ شکل هندسی می‌توان به نمونه‌هایی همچون خاکریز قوسی، موازی و گرد اشاره نمود. لازم به ذکر است که در تقسیمات کشوری ایران، روستایی به‌نام «خاکریز» در بخش مرکزی شهرستان ایجرود، استان زنجان واقع شده که بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ دارای ۱۶۲ نفر جمعیت در ۴۱ خانوار بوده است.
