جلنبر در ادبیات و فرهنگ فارسی، به معنای کسی است که جامه‌ای مندرس، کهنه، کثیف و پاره‌پاره بر تن دارد. این واژه از ترکیب جل به معنای پوشش یا پارچه‌ای کهنه و فرسوده (مانند جل اسب یا چارپا) و انبر یا بر به معنای دارنده یا بر تن کننده، تشکیل شده است. جلنبر به طور عام به فردی اشاره دارد که پوشش ظاهری‌اش نشان‌دهنده‌ی وضعیت نامناسب اقتصادی، اجتماعی، یا گاهی بی‌توجهی به ظاهر است. این اصطلاح بیشتر برای توصیف افرادی به کار می‌رود که در فقر یا حاشیه‌ی جامعه زندگی می‌کنند و قادر به تأمین پوشاک مناسب نیستند.
فرد جلنبر عموماً با ظاهری آشفته و پوششی نامرتب و نخ‌نما شناخته می‌شود. لباس‌های او نه تنها فرسوده و پاره‌اند، بلکه غالباً کثیف و چرک‌آلود هستند که این خود می‌تواند ناشی از عدم دسترسی به امکانات بهداشتی مناسب یا شرایط سخت زندگی باشد. این افراد ممکن است در مشاغل کم‌درآمد یا بی‌ثبات مشغول به کار باشند یا حتی بی‌خانمان باشند. وضعیت ظاهری آنان، تصویری از محرومیت و سختی‌های زندگی را به نمایش می‌گذارد و اغلب با نگاه‌های ترحم‌آمیز یا گاهی با بی‌اعتنایی جامعه روبرو می‌شوند. در برخی موارد، جلنبر می‌تواند نمادی از تواضع یا بی‌اعتنایی به مظاهر دنیوی نیز باشد، اما در عموم، دلالت بر وضعیت ناگوار معیشتی دارد.
