دانشنامه اسلامی
خودکامگی فرعون، عامل ایجاد اختناق، ناامنی و ترس در میان بنی اسرائیل:«فمآ ءامن لموسی الا ذریة من قومه علی خوف من فرعون وملایهم ان یفتنهم وان فرعون لعال فی الار ض وانه لمن المسرفین.» «سرانجام کسی به موسیایمان نیاورد مگر فرزندانی از قوم وی در حالی که بیم داشتند از آنکه مبادا فرعون و سران آنها ایشان را آزار رسانند و در حقیقت فرعون در آن سرزمین برتری جوی و از اسرافکاران بود.» منظور از جمله" ذریة من قومه" بعضی از افراد ضعیف و طبقه ناتوان بنی اسرائیل است و اما بزرگان و اشراف و توانگران بنی اسرائیل ایمان نیاوردند؛ اعتبار عقلی هم مؤید این ظهور است. کسی به موسی ایمان نیاورد مگر ذریه ای از قوم موسی که با ترس و لرز از فرعون و از اقویای بنی اسرائیل ایمان آوردند و در نتیجه کلام این معنا را افاده کند که: ضعفای از بنی اسرائیل در ایمان آوردن هم از فرعون ترس داشتند و هم از اشراف قوم خود، زیرا چه بسا که اشراف، آنان را از ایمان آوردن منع می کردند، حال یا به خاطر اینکه خودشان ایمان نداشتند و یا به خاطر اینکه پیش فرعون تظاهر کنند که ما هوادار توایم و به این وسیله او را دلخوش سازند تا او هم بر اینان تنگ نگیرد و یا حد اقل کمی از شدت آزار و اذیتشان بکاهد.
ایمان آورندگان به موسی
در آغاز (آیه) وضع نخستین گروه ایمان آورندگان به موسی را بیان می کند و می گوید" بعد از این ماجرا تنها گروهی که به موسی ایمان آوردند، فرزندانی از قوم او بودند" (فما آمن لموسی الا ذریة من قومه). این گروه کوچک و اندک که به مقتضای ظاهر کلمه ذریه، بیشتر از جوانان و نوجوانان تشکیل می شدند، تحت فشار شدیدی از ناحیه فرعون و اطرافیانش قرار داشتند و هر زمان" از این بیم داشتند که دستگاه فرعونی با فشارهای شدیدی که روی مؤمنان وارد می کرد، آنان را وادار به ترک آئین و مذهب موسی کند" (علی خوف من فرعون و ملائهم ان یفتنهم). چرا که" فرعون مردی بود که در آن سرزمین برتری جویی داشت" (و ان فرعون لعال فی الارض). " و اسرافکار و تجاوز کار بود" و هیچ حد و مرزی را به رسمیت نمی شناخت (و انه لمن المسرفین). در اینکه این ذریه که به موسی ایمان آوردند چه گروهی بودند و ضمیر من قومه به چه کسی (به موسی یا به فرعون) بازگشت می کند، در میان مفسران گفتگو است.بعضی خواسته اند بگویند این گروه نفرات اندکی از قوم فرعون و قبطیان بودند، مانند مؤمن آل فرعون، و همسر فرعون و مشاطه او و کنیزش، و ظاهرادلیل انتخاب این نظر آن است که بنی اسرائیل، بیشتر نفراتشان ایمان آوردند، و این متناسب با تعبیر" ذریة من قومه" نیست، زیرا این گروه کوچکی را می رساند.
