دانشنامه آزاد فارسی
(ملقب به فخرالمحققین) مترجم، ادیب و عالم دینی ایرانی. در جوانی به تهران رفت و به تحصیل علوم دینی، حکمت و فلسفه پرداخت. سپس برای ادامۀ تحصیل به نجف رفت و اجازۀ اجتهاد گرفت. در جنبش مشروطه خواهی ایران شرکت کرد و به فرمان آخوند خراسانی مأمور رسیدگی به کارهای مسلمانان بمبئی و ارشاد آنان شد. ۱۵ سال در هندوستان بود و پس از پایان جنگ جهانی اول به ایران بازگشت و در سمت های گوناگونی، چون رئیس ادارۀ معارف خوزستان، خدمت کرد. به زبان های انگلیسی، اردو، فرانسوی و عربی تسلط داشت و بیشتر ترجمه های او به فارسی، از انگلیسی و اردوست. از آثارش: ترجمۀ تاریخ ایران از سر پرسی سایکس (چاپ سوم، تهران، ۱۳۴۳ش)؛ ترجمۀ تمدن اسلام و عرب از گوستاو لوبون (چاپ پنجم، تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ترجمۀ سوانح مولوی از شبلی نعمانی (چاپ دوم، تهران، ۱۳۶۳ش)؛ ترجمۀ کتابخانۀ اسکندریه از هم او (تهران، ۱۳۱۵ش)؛ ترجمۀ شعرالعجم / تاریخ شعرا و ادبیات ایران از هم او (چاپ دوم، پنج جلد، تهران ۱۳۶۳ش)؛ ترجمۀ تاریخ هندوستان از دولافور (تهران، ۱۳۱۶ش)؛ ترجمۀ رابینسون کروزوئه از دانیل دوفو (تهران، ۱۳۱۷ش).
