دانشنامه اسلامی
وی در قِفط، شهری در مصر در خانواده ای که سنی مذهب و متعصب بودند و در آشکار کردن مذهب خویش در دوره فرمانروایی فاطمیان پروا نداشتند، به دنیا آمد.
تحصیلات
وی در خانواده ای نیکوکار و شریف پرورش یافت و از ابوطاهر سلفی و ابوالقاسم عبدالرحمان بن حسین بن حباب حدیث شنید و همین ابوالقاسم عبدالرحمان و گروهی دیگر به وی اجازه نقل حدیث دادند ، اما اینکه نحو و ادب را نزد چه کسانی فرا گرفت ، در هیچ یک از منابع ما به آن اشاره نشده است . گفته اند که وی پس از چندی به قِنا «یا اِقْنا در نزدیکی قِفط» سفر کرد و در آنجا ماندگار شد. قفطی بر آن است که این سفر در آخر عمر وی بوده است و علت اقامت وی را در قنا همانا قدرت و رواج مذهب اهل سنت در آن شهر دانسته است . غالب مآخذ مقام علمی او را ستوده اند. یاقوت وی را یکی از ادیبان بزرگ روزگار خود که در زبان عربی و فنون ادبی مهارت و برتری یافت ، دانسته است و سیوطی از وی به عنوان فقیه دانشمند و نحوی زبر دست یاد می کند و برخی از مآخذ وی را عروضی نیز دانسته اند.
ویژگی های فردی
ابن حاج در میان عامه مردم نیز مورد احترام و توجه بود. مآخذ نزدیک به وی غالباً او را خوش بیان و محتاط ، با مهابت و موقر یاد کرده اند. وی مردی زاهد و خوش سیرت بود و در رفتار و گفتار به شیوه «سلف صالح » گرایش داشت ، هیچ کس خنده یا سبک رفتاری او را ندید. فیروزآبادی او را امام زاهد نحوی نامیده است . چنین اوصافی از شخصیت وی او را به چهره اندیشمندی پرهیزکار که به هیچ چیز جز دانش اندوزی و رفتار نیک و زاهدانه نمی اندیشیده ، جلوه گر می سازد.
جایگاه ابن حاج
...
