باغ هزارجریب
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
نام گذاری این باغ به دلیل وسعت زیاد آن و مساحت هزار در هزار ذرعی آن بود. در دورهٔ شاه عباس بزرگ چهارباغ از یک طرف به عمارت جهان نما و از سوی دیگر در جنوب شهر به باغ هزارجریب منتهی می گردیده است. کاخ فرح آباد اصفهان نیز در نزدیکی این مجموعه قرار داشت. از این باغ اکنون اثری نیست و به دست مسعود میرزا ظل السلطان در دورهٔ قاجار به همراه دیگر باغ های چهارباغ اصفهان از بین رفته است.
توصیف شاردَن فرانسوی از این باغ به این نحو است:
این باغ دوازده طبقهٔ مسطح دارد که دوازده خیابان عرضی از آن به موازات باغ عبور می کنند و سه خیابان طولی هم دارد که از زیر سقف های آجری عبور کرده از سوی دیگر باغ سردر می آورند. در فاصل بین هر طبقه که آبشاری ملایم وجود دارد در پایین آن حوض هایی ساخته اند که به اشکال مختلف هندسی از جمله دایره و مستطیل و هشت ضلعی می باشد. در دو طرف هر حوض عمارت های آجری ساخته اند و در طبقهٔ ششم کلاه فرنگی بزرگی ساخته شده در سه طبقه که مساحت قابل توجهی داشته است. یک عمارت در ابتدا و عمارتی در انتهای باغ ساخته بودند که از هر حیث شبیه به هم بوده اند. خیابان میانی که در راستای چهارباغ بوده است همانند چهارباغ و در جهت هماهنگی با آن بوده به گونه ای که در دو طرف آن درختان چنار کاشته شده و در وسط آن نهر آب جاری بوده است. در چهار طرف باروهای باغ نیز کبوترخانه ساخته بودند تا هم از کود کبوترها جهت کشت صیفی جات استفاده کنند و هم از لحاظ ساختمان برج از نمای بیرون عظمت و جلال دهند. فواره های متعدد باغ نیز که در تمام باغ پراکنده اند تعدادشان به پانصد فواره می رسد که در جای خود بسیار زیبا و دلنواز هستند.
دانشنامه آزاد فارسی
در انتهای خیابان چهارباغ بالا و دامنۀ کوه صفه در اصفهان بود. از آن جا که حدود هزار جریب مساحت داشت، به این نام معروف شده بود. به علت احداث در دورۀ شاه عباس اول صفوی، به باغ عباس آباد نیز شهرت داشت. چون در پای کوه واقع شده بود، چند طبقۀ مشرف بر یکدیگر داشت. تعداد طبقات آن در منابعْ بین نُه تا شانزده ثبت شده است. به شهر اصفهان نیز مشرف بود. باغی مربع بود و در چهار گوشۀ آن چهار برج کبوتر قرار داشت. خیابان های متعدد، جوی ها، آبشارها و درختان چنار و درختان میوه داشت. وسط آن نهری با دو قدم عمق بود که از پله های مرمرین در آن آبشارهای کوچک جاری می شد. دو استخر وسیع هشت ضلعی داشت که در آن ها قایق سواری می شد. سه ساختمان در ابتدا، وسط و انتهای باغ بنا شده بود. چند اتاق یکی از ساختمان ها، با تصویر ورزشکاران در حال ورزش هایی مانند قوش بازی، ماهیگیری، تیراندازی و کشتی تزیین شده بود. باغی عمومی بود و همه از آن استفاده می کردند. نادرشاه افشار در باغ هزارجریب شاه طهماسب صفوی را از سلطنت خلع کرد. در اواخر دورۀ قاجار به علت عدم رسیدگی روبه ویرانی رفت. در دورۀ پهلوی کوی کارمندان، ادارۀ راهنمایی و رانندگی و دانشگاه اصفهان در آن تأسیس شد. برج غربی باغ در جنوب غربی دانشگاه و برج شرقی در امتداد خیابان شیخ صدوق باقی مانده و بازسازی شده است. خیابان هزارجریب که یادآور نام باغ هزارجریب است، دانشگاه را از دو قسمت دیگر جدا کرده است.
