بلقیس

لغت نامه دهخدا

بلقیس. [ ب ِ ] ( اِخ ) دختر هدهادبن شرحبیل ،از بنی یعفربن سکسک ، از حمیر، ملکه سبا. او زنی یمانی و از اهالی مأرب بود و پس از پدرش بر مأرب حکومت میراند و ذوالاذعار ( عمروبن ابرهة ) حاکم غمدان ، برای تسخیر قلمرواو شتافت و بلقیس از جلو او گریخت ، سپس بدست لشکریان ذوالاذعار دستگیر شد آنگاه او را در مستی غافلگیر کرد و بقتل رساند و حکومت تمام سرزمین یمن را بدست گرفت و سبا را پایتخت خویش قرار داد. در این هنگام سلیمان پیغامبر بر مرکب باد به حجاز و یمن روی آورد و بوسیله هدهد از وجود بلقیس آگاه شد و اهالی یمن که آفتاب پرست بودند به دعوت او برای خدای واحد ایمان آوردند و او وارد شهر سبا شد و بلقیس با شکوهی عظیم از وی استقبال کرد. آنگاه سلیمان او را بزنی گرفت و هفت سال و چند ماه در همسری او بود و پس از مرگ جسد او را در تدمر به خاک سپردند. در عهد ولیدبن عبدالملک تابوت بلقیس کشف شد و او دستور داد آن را در جای خود قرار دهند و بر آن مقبره ای از سنگ بسازند. ( الاعلام زرکلی ج 2ص 51 ). نام ملکه سبا در ادبیات فارسی و عربی هست اما در عهد عتیق و نیز در قرآن کریم نام بلقیس نیامده فقط عنوان ملکه سبا ذکر شده است. و آنچه در عهد عتیق آمده تنها حکایت از آمدن وی به نزد سلیمان نبی می کند. و بعضی از مفسران نوشته اند سلیمان بلقیس را به همسری خود درآورد. بعضی از منابع یهودی بختنصر را نتیجه این ازدواج دانند. منابع حبشی منلیک اول پادشاه حبشه را ثمره ازدواج سلیمان و مَکِدا ( نام حبشی بلقیس ) و پادشاهان حبشه را از نسل سلیمان میدانند. ( از دایرة المعارف فارسی ). و رجوع به مآخذ ذیل شود: تاریخ بلعمی چ بهار و پروین گنابادی ص 565. التیجان ص 137 تا 170. تاریخ الخمیس ج 1 ص 249. نهایة الارب ج 14 ص 134. اعلام النساء ج 1 صص 142 تا 148 :
بچه ای دارم در ناف چو برجیسی
با رخ یوسف و بوی خوش بلقیسی.منوچهری.دامن خود سرو برکشید چو بلقیس
کآب گمان برد آبگینه میدان.مختاری.حضرت بلقیس بانوی سبا
بر سر عرش معلّی ̍ دیده ام.خاقانی.بلقیس بانوان وسلیمان شه اخستان
من هدهدی که عقل به من افتخار کرد.خاقانی.عمر سلیمان عهد باد ابدالدهر
حضرت بلقیس روزگار بماناد.خاقانی.خبر دادند موری چندپنهانی
که این بلقیس گشت و آن سلیمان.

فرهنگ فارسی

ملکه شهر [ سبا ] معاصر سلیمان بن داود که به ملاقات او رفت . در روایات وی همسر سلیمان معرفی شده . توضیح این کلمه را بعضی بکسر با و فتح قاف و عده ای بضم با و فتح قاف تلفظ کنند ولی بنا به ضبط بستانی در [ دایره المعارف ] و اعلام المنجمد به فتح با و کسر قاف و بنا به ضبط [ قاموس ] به فتح هر دو است .

فرهنگ اسم ها

اسم: بلقیس (دختر) (عبری، فارسی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: belqis) (فارسی: بِلقيس) (انگلیسی: belghis)
معنی: نام ملکه سرزمین سبا که در قدرت و زیبایی مشهور بود و سرانجام با سلیمان پیامبر ازدواج کرد، ( اَعلام ) ملکه ی شهر سبا که در روایات نام همسر حضرت سلیمان ( ع ) است، [پیشینه و ریشه ی نام بلقیس به درستی دانسته نیست، برخی آن را برگرفته از واژه ی احتمالاً یونانیpallakhis، به معنای دختر باکره یا همخوابه دانسته اند و برای آن معادل هایی در زبان های آرامی و عبری برشمرده و بعضی ریشه ی یونانی آن را به معنای نوعی آلت موسیقی دانسته اند و معادل هایی در زبان سومری، اَکَدیِ بابلی و لاتین برای آن برشمرده اند، همچنین برخی بر این عقیده اند که نام بلقیس از واژه ی اوستایی pairikaدر دوره ی هخامنشیان است که بعدها در فارسی به صورت پری درآمده است، در هر صورت اینان متفق اند که این واژه وارد زبان عبری شده و در عربی به صورت بلقیس درآمده است، ( نقل مطالب از دانشنامه ی جهان اسلام ج ص ) ]، ( عبری ) ( در اعلام ) ملکه ی شهر سبا که در روایات نام همسر حضرت سلیمان ( ع ) است ( پیشینه و ریشه ی نام بلقیس به درستی دانسته نیست، برخی آن را برگرفته از واژه ی احتمالاً یونانیpallaxis، اَکَدیِ بابلی و لاتین برای آن برشمرده اند همچنین برخی بر این عقیده اند که نام بلقیس از واژه ی اوستایی pairikaدر دوره ی هخامنشیان است که بعدها در فارسی به صورت پری درآمده است در هر صورت اینان متفق اند که این واژه وارد زبان عبری شده و در عربی به صورت بلقیس درآمده است ( دانشنامه ی جهان اسلام ) )، ملکه شهر سبا که معاصر سلیمان بود و به دیدن او رفت

دانشنامه آزاد فارسی

بِلقیس
از شخصیت هایی که در قرآنبه او اشاره شده ولی نامش نیامده است (نمل، ۲۹ ـ ۴۴). «ملکۀ سبا» نیز نام دارد؛ زیرا پادشاه قوم سبا (سَبَأ) از قبیلۀ حِمْیَر در یمن بود، که به تصریح قرآن، خورشیدپرست بودند. بین او و سلیمان نامه هایی مبادله شد و سرانجام او دعوت سلیمان را به توحید پذیرفت و به دین او پیوست. گویند که به همسری سلیمان درآمد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] بلقیس، نام ملکه سبا در آثار اسلامی است. در قرآن (سوره نمل: 20ـ44) از دیدار و گفتگوی ملکه سبا با سلیمان سخن رفته اما نام او نیامده است، احتمالاً در فرهنگ اسلامی مفسران به دلایلی که روشن نیست نام بلقیس را به این داستان افزوده اند.(به عنوان نمونه رجوع کنید به طبری، ج9، جزء19، ص95؛ مقدسی، ج3، ص108؛ بیضاوی، ج4، ص115) سپس این نام در داستانهای گوناگون و متعدد در ادبیات رایج شده است.
داستان ملکه سبا در روایات اسلامی شرح و بسط بسیار یافته اما مشخص نیست از چه دوره ای نام بلقیس را به ملکه سبا داده اند.(دایرة المعارف فارسی، ذیل «سبا»)
در نسب بلقیس گفته اند که وی دختر هَدهادبن شَرْحَبیل (یا شراحیل) بن مالک، از بنی یَعْفر بن سَکسک و از حمیریان است. برخی یکی از والدین وی را از جنیان دانسته اند؛ درباره چگونگی به حکومت رسیدن بلقیس، وصف ثروت و عرش وی گزارش های بسیاری در دست است.
ملکة سبا تنها زنِ حاکم با توانایی های ویژه است که در قرآن از وی یاد شده است. مقصود از «امراة» در آیه 23 سوره نمل(27) اوست.
[ویکی فقه] بلقیس (قرآن). بلقیس نام زنی در دوره حضرت سلیمان در منطقه ای دور دست حکومت با جلالت داشت.
بلقیس، ملکه شهر سبا و معاصر حضرت سلیمان علیه السلام بوده است. مقصود از «امراة» در آیه ۲۳ سوره نمل: «من زنی را دیدم که بر آنها حکومت می کند و همه چیز در اختیار داشت (مخصوصا) تخت عظیمی دارد».اوست.
حکایت ملکه سبا
انی وجدت امراة تملکهم و اوتیت من کل شیء و لها عرش عظیمضمیر در (تملکهم) به اهل سبا و توابع آن بر می گردد و جمله (و اوتیت من کل شی ء) وصف وسعت مملکت و عظمت سلطنت آن زن است، و همین خود قرینه است بر اینکه منظور از (کل شی ء) در آیه هر چیزی است که سلطنت عظیم محتاج به داشتن آنها است، مانند حزم و احتیاط و عزم و تصمیم راسخ و سطوت و شوکت و آب و خاک بسیار و خزینه سرشار و لشکر و ارتشی نیرومند و رعیتی فرمان بردار، لیکن از بین همه اینها، تنها نام عرش عظیم را برد.
عناوین مرتبط
ادب بلقیس؛اشتباه بلقیس؛اقرار بلقیس؛بلقیس و سلیمان علیه السلام؛بلقیس و هدهد؛تخت بلقیس؛خورشیدپرستی بلقیس؛نامه به بلقیس.