دانشنامه عمومی
حسین جاوید در سال ۱۸۸۲، در خانواده روحانی در روستای «شاه تختی» شهرستان «کنگرلی» کنونی نخجوان چشم به دنیا گشود. دورهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ مذهبی پشت سر گذاشته و بین سال های ۱۸۹۴ تا ۱۸۹۸ در مدرسه متوسطه موسوم به «مکتب تربیه» ( به فارسی - مدرسه آموزش و پرورش ) به تحصیل علم پرداخت. در سال ۱۸۹۴، راهسپار شهر تبریز شد و تا سال ۱۹۰۳ در مدرسهٔ «طالبیه» مشغول به درس خواندن شد. بعد در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه استانبول تحصیل گرفته و در سال ۱۹۰۹ از آن دانشگاه فارغ التحصیل شد. سپس وی در شهرهای نخجوان، گنجه و تفلیس و از سال ۱۹۱۵ در باکو به آموزگاری پرداخت. حسین جاوید از چهره های ادبی توسعه دهندهٔ سنت های ادبیات کلاسیک آذربایجانی به شمار می آید.
جاوید آثارش را با بهره برداری از ژانرها و فرم های سرشاری آفریده است. وی اشعار غنایی زیادی سروده، داستان های غنایی - حماسی و نیز داستان های حماسی نوشته است. جاوید پایه گذار سبک های تراژدی و درام در ادبیات آذربایجانی است. اولین کتاب شعرش به نام «کچمیش گؤنلر» ( به فارسی «روزهای گذشته» ) به سال ۱۹۱۳ به طبع رسیده است. حسین جاوید بیشتر به عنوان نمایشنامه نویس آوازه یافته است. تراژدی فلسفی و تاریخی و درام های خانوادگی که از سوی جاوید به تحریر درآمده اند، به لحاظ روش و نگارش نه تنها مرحله جدیدی در نمایشنامه نویسی آذربایجانی به وجود آورده اند، بلکه اثرات فروانی بر پیشرفت و رشد تئاتر در این کشور نیر گذاشته اند. این مشارکت های نمایشنامه نویس به تئاتر آذربایجانی به منزله «تئاتر جاوید» توصیف می شوند.
تراژدی منظوم «ابلیس» ( به فارسی «شیطان» ) ، از آثار ارزشمندش محسوب می شود، که در سال ۱۹۱۸ نوشته شده است. وی در این اثر کلیهٔ نیروهای مرتجع و محافلی را که «وحشیان بافرهنگ قرن ۲۱م» می نامید، به کاراکتر شیطان خلاصه و به جنگ های اشغالگرایانه نفرین هایی نموده است.
بین سال های ۱۹۲۰–۳۰ دو درام تاریخی به تألیف آورد، که شامل «پیامبر» ( ۱۹۲۲ ) و «تیمور چلاق» ( ۱۹۲۵ ) بود. پس از این ها درام های تاریخی به نام های «سیاوش» و «خیام» به ترتیب در سال های ۱۹۳۳ و ۱۹۳۵ نوشت، که نقطه عطف جدی در بینش وی نسبت به تاریخ و چهره های تاریخی بود.
