دانشنامه اسلامی
لقب امام الهدی که به وی اطلاق شده ، پیش تر بر ابومنصور ماتریدی از متکلمان حنفی ماوراءالنهر اطلاق شده بود. درگذشت او را به اختلاف در ۳۷۵، ۳۷۶ و حتی ۳۸۲ و ۳۸۳ق نیز ضبط کرده اند.
شرح حال
به رغم رواج آثار ابولیث در خلال قرون از اندونزی تا اندلس ، جزئیات زندگانی او ناشناخته مانده است . کهن ترین مأخذ شرح احوال وی کتاب فضائل بلخ واعظ بلخی است که در آن گزارش تاریخی با افسانه پردازی درهم آمیخته و جز مقاطعی چند از زندگی ابولیث را آشکار نمی سازد. به منبع یاد شده باید آگاهیهای پراکنده در آثار خود وی و برخی دیگر از آثار متقدم را افزود. پدر وی خود از عالمان سمرقند بود و از شماری محدثان و زاهدان آن سامان روایت داشت . از فحوای روایاتی که ابولیث از طریق پدر نقل کرده است ، گرایش او به شیوه واعظان و مذکران آشکارا به چشم می خورد. و در واقع ابولیث از پدر بیش از هر چیز داستانهای پندآموز و نکته هایی درباره امتهای پیشین و رخدادهای صدر اسلام فراگرفته بود.
تحصیلات
ابولیث در سمرقند پرورش یافت و پس از گذراندن تحصیلات آغازین ، راهی سفر شد. آورده اند که وی در آغاز آهنگ مرو داشت ، ولی چون به جیحون رسید، راه بلخ را در پیش گرفت و در آن جا به حلقه درس فقیه بزرگ حنفی ابوجعفر محمد بن عبدالله هندوانی (د ۳۶۲ق ) درآمد که سلسله نفقه او با ۳ واسطه به ابوسلیمان جوزجانی شاگرد نامدار محمد بن حسن شیبانی منتهی می شد. در منابع از هندوانی به عنوان استاد اصلی ابولیث نام برده شده و گاه درباره چگونگی پیوستن ابولیث به محضر وی ، افسانه سرایی شده است .
مشایخ حدیث
...
