دانشنامه اسلامی
لازم است بیم از خداوند و امید به او در انسان باشد:امن هو قـنت ءاناء الیل ساجدا وقائما یحذر الاخرة ویرجوا رحمة ربه... (آیا چنین کسی با ارزش است) یا کسی که در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قیام، از عذاب آخرت می ترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است؟!
امید به امدادهای خدا
مؤمنان به نزول امدادهای الهی پس از تحمل سختی ها و شدائد امیدوار بوده اند: ام حسبتم ان تدخلوا الجنة ولما یاتکم مثل الذین خلوا من قبلکم مستهم الباساء والضراء وزلزلوا حتی یقول الرسول والذین ءامنوا معه متی نصر الله الا ان نصر الله قریب. آیا گمان کردید داخل بهشت می شوید، بی آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاری ها و ناراحتی ها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: «پس یاری خدا کی خواهد آمد؟!» (در این هنگام، تقاضای یاری از او کردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشید، یاریِ خدا نزدیک است!توجه به شکست ناپذیری و مهربانی خداوند، برانگیزاننده امید به امدادهای الهی در دل مؤمنان است:بنصر الله ینصر من یشاء وهو العزیز الرحیم. به سبب یاری خداوند و او هر کس را بخواهد یاری می دهد و او صاحب قدرت و رحیم است .آوردن دو صفت «عزت» و «رحمت» پس از بیان امدادهای الهی و این که خداوند هر کس را بخواهد یاری خواهد کرد، می تواند به منظور ایجاد امید در دل مسلمانان صدر اسلام باشد.
امید به رحمت خدا
امیدواری به رحمت خدا ضروری است:قالوا بشرنـک بالحق فلاتکن من القـنطین. ۷۶. اعتقاد به خدا و صفات او، مایه امیدواری به رحمت الهی:قال بل سولت لکم انفسکم امرا فصبر جمیل عسی الله ان یاتینی بهم جمیعا انه هو العلیم الحکیم قال انمآ اشکوا بثی وحزنی الی الله واعلم من الله ما لاتعلمون یـبنی اذهبوا فتحسسوا من یوسف واخیه ولاتایـسوا من روح الله انه لایایـس من روح الله الا القوم الکـفرون. (یعقوب) گفت: « (هوای) نفس شما، مساله را چنین در نظرتان آراسته است! من صبر می کنم، صبری زیبا (و خالی از کفران)! امیدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند چرا که او دانا و حکیم است! .... گفت: «من غم و اندوهم را تنها به خدا می گویم (و شکایت نزد او می برم)! و از خدا چیزهایی می دانم که شما نمی دانید! ... پسرانم! بروید، و از یوسف و برادرش جستجو کنید و از رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها گروه کافران، از رحمت خدا مایوس می شوند! ».باید انسان امیدوار به رحمت خدا در عین بیم داشتن از کیفر او داشته باشد:... ان ربک سریع العقاب وانه لغفور رحیم.. به یقین پروردگار تو سریع العقاب و آمرزنده مهربان است... وادعوه خوفا وطمعا ان رحمت الله قریب من المحسنین.. و او را با بیم و امید بخوانید! (بیم از مسئولیت ها، و امید به رحمتش. و نیکی کنید) زیرا رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است!.. ان ربک لسریع العقاب وانه لغفور رحیم. پروردگارت مجازاتش سریع، (و در عین حال، نسبت به توبه کاران) آمرزنده و مهربان است .نبئ عبادی انی انا الغفور الرحیم و ان عذابی هو العذاب الالیم. بندگانم را آگاه کن که من بخشنده مهربانم! و (اینکه) عذاب و کیفر من، همان عذاب دردناک است!اولـئک الذین یدعون یبتغون الی ربهم الوسیلة ایهم اقرب ویرجون رحمته ویخافون عذابه... کسانی را که آنان می خوانند، خودشان وسیله ای (برای تقرب) به پروردگارشان می جویند، وسیله ای هر چه نزدیکتر و به رحمت او امیدوارند و از عذاب او می ترسند چرا که عذاب پروردگارت، همواره در خور پرهیز و وحشت است!تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا وطمعا... پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می شود (و بپا می خیزند و رو به درگاه خدا می آورند) و پروردگار خود را با بیم و امید می خوانند، و از آنچه به آنان روزی داده ایم انفاق می کنند!
امید به رضایت خدا
...
