دانشنامه اسلامی
کلمه باید و البته ضد آن نباید در مهم ترین کاربردش، واژه ای است که حاکی از ارزش یک عمل در نظامی اخلاقی یا دینی است. و مهم ترین سؤال در این حوزه این است که معیار این بایدها و نبایدها چیست؟ و چرا انسان ها خود را به این تکالیف ملتزم می دانند؟ پاسخی که به این پرسش داده می شود مبنای وجود چنین تکالیفی را پایه می گذارد و دایره و نوع این تکالیف را توسعه یا تضییق می کند. از مهمترین پاسخ هایی که به این مساله داده شده، پاسخی است که ایمانوئل کانت (۱۷۲۴-۱۸۰۴) برای توجیه تکالیف اخلاقی ارائه کرده است.این مبنا بعدها در فلسفه اخلاق تبدیل به یک مکتب شده و پیروانی پیدا کرد که خود را وظیفه گرا (Deontological Ethics) می نامیدند. این نوع نگاه به اخلاق را اگر چه می توان در فلسفه پیش از کانت پی جویی نمود، اما از آنجا که عامل اصلی ترویج و شهرت آن خود کانت بوده است لازم است برای شناخت آن، ابتدا دیدگاه وی تبیین شود.
دیدگاه کانت
کانت دیدگاه خود را عمدتاً در دو کتاب «بنیاد ما بعدالطبیعه اخلاق» و کتاب «نقد عقل علمی» عرضه کرده است. نظریه کانت را می توان در شمار نظریات واقع گرایانه اخلاقی قرار داد که عنصر وظیفه، بیشترین نقش را در ساختار آن دارد.
مصباح، محمدتقی، مکاتب اخلاقی، ص۲۷۵.
۱- برهان هایی که کانت برای مطلق بودن وظیفه اخلاقی ذکر می کند هر دو به شکل قابل ملاحظه ای مورد نقد و نقض قرار گرفته است.
ریچلز، جیمز، فلسفه اخلاق، ص۱۸۸-۱۸۴.
...
