راسخون
دانشنامه اسلامی
در قرآن مجید در دو مورد، تعبیر «راسخون در علم» بکار رفته است، یکی در آیه 7 سوره آل عمران و دیگری در سوره نساء آیه 162.
همان طور که از معنای لغوی این کلمه استفاده می شود منظور از آن، کسانی هستند که در علم و دانش ثابت قدم و صاحب نظرند. بنابراین مفهوم این کلمه وسیع است که همه دانشمندان و متفکران را دربرمی گیرد ولی در میان آنها افراد ممتازی هستند که درخشندگی خاصی دارند. طبعاً در درجه اول در میان مصادیق این کلمه قرار گرفته اند. هنگامی که این تعبیر ذکر می شود قبل از همه نظرها متوجه آنان می شود.
اگر مشاهده کنیم در روایات متعددی «راسخون در علم» به پیامبر و ائمه تفسیر شده است زیرا غالب آیات و کلمات قرآن، مفاهیم وسیعی دارند که در میان مصادیق آن افراد نمونه و فوق العاده ای دیده می شود که گاهی در تفسیر آنها، تنها از آنان نام می برند.
در اصول کافی از امام باقر یا امام صادق علیهم السلام نقل شده است: «پیامبر خدا بزرگ ترین راسخان در علم بود. تمام آنچه را خداوند بر او نازل کرده بود، از تأویل و تنزیل قرآن می دانست. خداوند هرگز چیزی بر او نازل نکرد که تأویل آن را به او تعلیم نکند. او و اوصیای وی همه این ها را می دانستند».
ابوالفتوح رازی درباره صفات و مشخصات راسخون در علم چنین مینویسد: مشخصات و شرائط راسخون در علم چهار چیز است.
و این چهار شرط از سیرت معصومان است و خود قرآن نیز میفرماید: «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ» (78) «لایَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»: مقصود از مسّ کردن مطهرین در این آیه مبارکه فهم و علم قرآن است. یعنی فقط بندگان پاک و شریف خداوند قرآن را ادراک می کنند و در آیه دیگر نیز مطهرین را خاندان نبوت و اهل بیت عصمت و طهارت معرفی فرموده اند، چنانکه میفرماید: «إِنَّما یُرِیدُاللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»: و طهارت نفس در مقام اعتقاد و اراده جز رسوخ در علم چیزی دیگری نیست.
اکثر اهل سنت معتقدند که علم متشابهات مانند وقوع روز رستاخیز و معانی حروف مقطعه در انحصار خدا است و کسی جز خدا به آن آگاهی ندارد و این ها کسانی هستند که در آیه مذکور کلمه الرّاسخون را معطوف به لفظ جلاله اللّه نمی دانند و می گویند و او الراسخون فی العلم استیناف است نه ربط.
