اتابکان اربل. [ اَ ب َ ن ِ اَ ب ِ ] ( اِخ ) یا امرای بکتکینی. ( 539 - 630 هَ. ق ). در سال 539 هَ. ق. عمادالدین زنگی یکی از سران لشکری ترک خود را که زین الدین علی کوچک بن بکتکین نام داشت بنیابت حکومت موصل فرستاد و در 544 هَ. ق. سنجار و کمی بعد حران و تکریت و اربل و غیره را نیز ضمیمه حوزه حکومتی او کرد. چون زین الدین 563 هَ. ق. در اربل وفات کرد پسر ارشدش مظفرالدین کوکبوری به حران گریخت و اربل بپسر صغیرش زین الدین یوسف رسید و امیر مجاهدالدین قایماز از این طفل قیمومت می کرد یوسف در سال 586 هَ. ق. بمرد و صلاح الدین ایوبی که در این تاریخ بر الجزیره و شام استیلای کلی داشت مظفرالدین کوکبوری را بعنوان برادرخوانده بحکومت اربل و شهرزور فرستاد ولی قلمرو اصلی کوکبوری یعنی حران و رها و سمیساط را به برادرزاده خود تقی الدین عمر واگذاشت کوکبوری در سال 630 هَ. ق. بمرد و چون فرزندی نداشت اربل را خلیفه عباسی به تصرف خود گرفت. ممالک این سلسله را ابتدا بنی عباس و سپس مغول تصرف کردند. رجوع به طبقات سلاطین اسلام صص 147-148 شود.
