دانشنامه اسلامی
در هر انقلابی پیشگامانی هستند که پایه های انقلاب و نهضت بر دوش آنان قرار می گیرد، آنها در واقع وفادارترین عناصر انقلابی هستند؛ زیرا به هنگامی که پیشوا و رهبرشان از هر جهت تنهاست، گرد او را می گیرند و با اینکه از جهات مختلف در فشار قرار دارند و انواع خطرها از چهار طرف آنها را احاطه کرده، دست از یاری و فداکاری، بر نمی دارند. در آغاز اسلام نیز، پیشگامان و مؤمنان نخستین نیز، به مانند هر انقلاب دیگری، با مشکلات فراوانی روبرو بودند، آنها شکنجه و آزار می شدند، ناسزا می شنیدند، متهم می شدند، به زنجیر کشیده می شدند و کشته می شدند؛ ولی با این همه، با اراده ای آهنین و عزمی راسخ و ایمانی استوار، در این راه، گام گذاردند و به استقبال خطرها رفتند.
اولین مسلمان
در ابتدای بعثت،رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) به مدت سه سال، به طور مخفیانه مردم را به دین اسلام دعوت می کردند؛ در این مدت فقط چند نفری از خاندان حضرت (صلی الله علیه و آله وسلّم) به دین اسلام گرویده بودند که در صدر آنها امیرالمومنین (علیه السّلام) و خدیجه (سلام الله علیها) قرار داشتند؛ محدثان و مورخان به اتفاق بر این مطلب تاکید دارند که در بین زنان، نخستین زنی که مسلمان شد، خدیجه (سلام الله علیها) همسر وفادار و فداکار پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود؛ اما در بین مردان، همه دانشمندان و مفسران شیعه، به اتفاق گروهی عظیم از دانشمندان اهل سنت، علی (علیه السّلام) را نخستین کسی می دانند که دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) را اجابت کرده است؛ شهرت این موضوع در میان دانشمندان، به حدی است که جمعی از آنان، ادعای اجماع و اتفاق بر آن کرده اند؛ از جمله قرطبی در کتاب تفسیرش، از حاکم نیشابوری نقل کرده که: «لا اعلم خلافاً بین اصحاب التواریخ ان علی بن ابیطالب رضی الله عنه اولهم اسلاماً و انما اختلفوا فی بلوغه؛ در بین مورخان و سیره نگاران در اینکه علی بن ابیطالب (علیه السّلام) اولین کسی است که اسلام آورده اختلافی نیست آنچه که در آن اختلاف کرده اند تنها در بلوغش است.»ابوجعفر اسکافی معتزلی نیز آورده: «روی الناس کافةً افتخار علی (علیه السّلام) بالسبق الی الاسلام؛ عموم مردم نقل کرده اند که افتخار اولین مسلمانی از آن علی (علیه السّلام) است.»اجماعات دیگری نیز از سوی دیگر علما، نقل شده است و بر این امر تاکید می ورزند که حضرت اولین کسی بوده که اسلام آورده است. روایات نقل شده از سوی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم)، حضرت علی (علیه السّلام) و دیگر صحابه و تابعین در این زمینه نیز، خود شاهدی دیگر بر این مدعاست.گروهی از دانشمندان اهل سنت، از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نقل کرده اند که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) دست علی (علیه السّلام) را گرفت و فرمود:«ان هذا اول من آمن بی و هذا اول من یصافحنی و هذا صدیق الاکبر؛ علی (علیه السّلام) اول کسی است که به من ایمان آورد و اول کسی است که با من بیعت کرده و اوست صدیق اکبر.» نیز از ایشان (صلی الله علیه و آله وسلّم) روایت شده که «هذا اول من آمن بی و صدقنی و صلی معی.» و نیز روایت شده «اولکم وروداً علی الحوض اسلاماً علی بن ابیطالب (علیه السّلام).» خود حضرت (علیه السّلام) نیز در نهج البلاغه فرمودند: «لن یسرع احد قبلی الی دعوة الحق؛ هیچ کس پیش از من به پذیرش دعوت حق نشتافت.» ایشان در حوادث و وقایع پیش آمده در زمان حکومتشان علی الخصوص در جنگ صفین نیز، بارها در جمع عده بسیاری از صحابه و تابعین، متذکر این امر شده، به این فضیلتشان احتجاج کردند و احدی از دشمنانش این فضیلت را انکار ننموده و در آن تشکیک نکرده اند و این منصب را به کسی دیگر منتسب نکردند. صحابه و تابعین نیز بر این امر صحه گذاشته، بسیاری از آنان در احتجاجات و مکتوباتشان با معاویه، همواره بر این امر تاکید می ورزیدند که ایشان اولین کسی است که «اجاب و اناب و وافق و اسلم برسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم).» مسعودی در مروج الذهب نقل می کند: «بسیاری از مردم بر این عقیده اند که علی بن ابیطالب (علیه السّلام) هرگز به خدا شرک نورزید تا از نو اسلام بیاورد بلکه او در همه کارهایش پیرو پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود و به او اقتدا می کرد.به همین حال بود تا اینکه بالغ شد و خداوند او را همچون پیامبرش هدایت کرد و از لغزش ها مصون نگه داشت.»
رد ابوبکر بعنوان اولین مسلمان
عده ای از مورخین و سیره نویسان از زید بن حارثه یا ابوبکر بعنوان اولین مسلمان یاد کرده اند؛ اما این اقوال به دلایلی علاوه بر دلایل فوق، مردود است:اولاً: همان گونه که گروهی از اهل سنت، در برخی از روایات خود، بدان اشاره کرده اند، ابوبکر پنجاهمین نفری بود که اسلام آورد. ثانیاً: از اسماء دختر ابوبکر نقل شده که «چون پدرم اسلام آورد به خانه آمد، همه ما اسلام آوردیم، عایشه هم اسلام آورد، در حالی که کوچک بود.» این روایت دلیل دیگری بر تاخّر اسلام ابوبکر است؛ چرا که زمان تولد عایشه، معلوم و معروف است که سال پنجم بعد از بعثت بوده است.ثالثاً: به قول دانشمند معروف ابوجعفر اسکافی معتزلی اگر ابوبکر سبقت در اسلام داشته؛ چرا خودش به این موضوع بعنوان یک فضیلت در هیچ موردی از جمله در سقیفه احتجاج و استدلال نکرده و هیچ یک از هواداران او از صحابه نیز چنین ادعایی را مطرح نکرده اند. بعلاوه روایات تاریخی دیگری نیز نقل شده است که حاکی از آن است که ایمان او متاخّرتر از علی (علیه السّلام) و خدیجه (سلام الله علیها) و...بوده است. گویا این ادعا به دوران بعد از خلافت خلفای اربعه می رسد و بعد از شهادت علی (علیه السّلام) وضع شده است و چه بسا معاویه دستور این کار را داده باشد و در اقصی نقاط سرزمین های اسلامی پخش کرده باشد. علامه سید جعفر مرتضی عاملی در کتابش الصحیح من سیرة النبی الاعظم با دلایلی مستدل، مفصل به این موضوع پرداخته و علی (علیه السّلام) را بعنوان اولین مسلمان معرفی کرده اند.
اولین مسلمانان
...
