دانشنامه اسلامی
غوط (۲ بار)
غائب شدن. «غاطَ الرَّجُلُ فِیالْوادِی: غابَ فیِه» به معنی کندن و دخول و غیره و نیز آمده است. . طبرسی فرموده غائط در اصل به معنی محل مطمئن است عرب در آن مکانها قضای حاجت میکردند که از مردم پنهان باشند تا این که به حدث (مدفوع) غائط گفتند قاموس و اقرب پس از آنکه غائط را محل مطمئن از زمین گفتهاند گویند: غائط کنایه از غدره (مدفوع) است. نگارنده ترجیح میدهم که غائط به معنی مکان گود یا مکان نهان باشد که غوط به معنی حفر کردن آمده و آن ملازم با گود شدن است غوطه را در لغت گودی معنی کردهاند در نهج البلاغه خطبه 36 خطاب به اهل نهروان فرموده: «فَاَنَا نَذیرُکُمْ اَنْ تُصْبِحُوا صَرْعی بِاَثْناءِ هذَا النَّهْرِ وَ بِاَهْضامِ هذَا الْغائِطِ» «اهضام» جمع هضم به معنی محل مطمئن و میان دره است یعنی: من شما را میترسانم از اینکه میان این نهر و بطون این زمین پست مقتول افتید. «الغائط» در اینجا به معنی زمین پست است. معنی آیه چنین است: و اگر مریض شدید یا به سفر بودید یا یکی از شما از مکان نهان (یا محل گود) آمد (کنایه از تغوط و ادرار کردن) یا به زنان دست زدید و آب پیدا نکردید خاکی پاک را قصد کرده و تیمم کنید. آیه شریفه وجوب تیمم را برای فاقد ماء بیان میکند خواه جنب باشد یا بی وضوء. لفظ غائط دوبار بیشتر در قرآن مجید نیامده است . . ناگفته نماند: اتخاذ مستراح در عرب بعد از اسلام است و پیش از آن برای قضای جاحت به هرجا که ممکن بود میرفتند در افسانه «افک» هست که عایشه گفته: من با ام مسطح برای قضای حاجت شبانگاه بیرون رفتم و این پیش از آن بود که ما در خانهها کنیف (مستراح) بسازیم که از اتخاذ آن ناراحت بودیم. اگر این آیه بعد از اتخاذ کنیف بوده باشد مراد از «الغائط» مستراح و محل خلوت است.
