شاخن. [ خ ِ ] ( اِخ ) مرکز دهستان شاخنات ، بخش درمیان ، شهرستان بیرجند واقع در 87هزارگزی باختر در میان و 30 هزارگزی خاور شاهراه مشهد به زاهدان. کوهستانی و آب و هوای آن معتدل ، جمعیت آن : 1055 تن. آب آن از قنات و محصولات آن غلات و لبنیات است. شغل سکنه آن زراعت و گله داری است. راه مالرو دارد. ( فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9 ). نام خره ای در قاینات و قراء ذیل بدانجاست : فورخواست ، آسیابان ، دره عباس ، رجنوک درخش ، مزرعه ملا، برندود، سرخنگ ، خو، مناوند، منند، تخته بان ، کوشکک سرچاه ، کبودان ، واشان ، مزرعه شاخن ، در نزهة القلوب آمده است : ولایتی است ( از قهستان )، چند پاره دیه مختصر و بلوک فشارود و همچنین موضعی چند است و به آب و هوای و محصول مانند دیگر ولایات آن. ( نزهة القلوب مقاله سوم ص 144 ). در کتاب سرزمینهای خلافت شرقی تألیف لسترنج آمده است : در این ناحیه ( بیرجند و قاینات )، دهکده های خوب وجود داشته که حمداﷲ مستوفی به یکی از آنها موسوم به «شاخن » اشاره نموده گوید در کنار فشارود است. این دهستان هنوز باقی و در سه روز راه جنوب خاوری قاین قرار دارد. ( ترجمه ٔسرزمینهای خلافت شرقی ص 387 ). و رجوع به شاخن شود. شاخن. [ خ ِ ] ( اِخ ) ( مزرعه ٔ... ) قریه ای از خره شاخن در قاینات.
فرهنگ فارسی
قریه از خره شاخن در قاینات
دانشنامه عمومی
شاخن نام روستایی است که مرکز دهستان شاخن ، در شهرستان بیرجند، واقع در استان خراسان جنوبی بوده که بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱٬۴۶۸ نفر ( در ۳۹۷ خانوار ) و طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۱٬۳۴۲ نفر ( در ۴۲۲ خانوار ) بوده است. موقعیت: با وجود آنکه برای رفتن به روستای شاخن دو مسیر اصلی و دو مسیر فرعی خاکی و دو مسیر خر رو وجود دارد، ولی روستای شاخن در ته خط و به نوعی در بن بست قرار گرفته است. اولین مسیر اصلی آن، جاده تمام آسفالته شاخن است که خود از دو سر شاخه است. از سر شاخه سمت شهر بیرجند و آرین شهر ، جاده تمام آسفالته برکوک به اوجان و میریک و مبارک آباد وشاخن است. طول این مسیر ۱۰۵ کیلومتر است. همچنین از سر شاخه سمت شهر قاین و کلاته بالا، از مسیر جاده خشک به برکوک و شاخن که کلا به طول ۶۹ کیلومتر است. و مسیر اصلی دوم از شهرستان زیرکوه، جاده آسفالته روستای افین به سمت عباس آباد زردان و نخرود و جاده شنی سایت شرق می باشد. طول این مسیر از افین تا شاخن ۳۴ کیلومتر است که ۱۲ کیلومتر آن خاکی ولی شن ریزی میباشد. و مسیرهای دیگر جاده خاکی و زیرسازی شده گازار به ورقنه و همچنین جاده خاکی واشان به شاخن است . و دو مسیر مال رو ( گوسفندرو ) شیرخند به شاخن و نوقند به شاخن وجود دارد. معرفی: روستای شاخن مرکز دهستان شاخن است . دهستان شاخن از زمان های قدیم شناخته شده بوده و در کتب زیادی از آن به عنوان یکی از بلوک منطقه قهستان یاد شده است که این بلوک روستاهای زیادی از بخش درمیان، درخش و حتی روستاهایی از بخش زیرکوه را شامل می شده است. در حال حاضر با توجه به افزایش جمعیت روستاها و تغییرات وسیع تقسیمات کشوری این دهستان به دو دهستان جدید به نام های دهستان شاخنات به مرکزیت روستای گازار و دهستان شاخن به مرکزیت روستای شاخن می باشد. جمعیت روستای شاخن با داشتن ۴۵۰ خانوار ( حدود ۲۵۰۰ نفر ) ، پرجمعیت ترین روستای دهستان شاخن می باشد. آب و هوا دمای این روستا در تابستان ها با بیشینه دمای 37 درجه سانتیگراد و در زمستان ها با کمینه دمای 15 - درجه سانتیگراد می باشد رود شاخن که از سالیان سال علاوه بر تأمین آب کشاورزی کشاورزان این روستا مزارع روستاهای پایین دست را نیز آبیاری کرده و به رود خشک متصل می شده است، بر اثر خشکسالی های اخیر به شوره زاری تبدیل شده که علف های هرز آن نیز در حال خشک شدن است.