دانشنامه اسلامی
عالَم در لغت به معنای خَلق، مخلوقات و آنچه فلک آن را دربر می گیرد، است و جمع آن عوالم می باشد.
عوالم
مشهور فلاسفه، عوالم را سه تا می دانند: عالم عقل، عالم مثال و عالم ماده.
← بیان یک نکته
عالم عقل، عالمی است که موجودات آن مجرد تام هستند و علاوه بر اینکه ذاتاً فاقد ابعاد مکانی و زمانی هستند، هیچ تعلقی هم به موجود مادی و جسمانی ندارند. عالم عقل بالاترین مرتبۀ در عوالم مخلوق بوده و علت فاعلی برای عوامل پایین تر از خود است. مشائین معتقد بودند جمعاً ده عقل در عالم عقل وجود دارد که به صورت طولی با یکدیگر رابطه دارند و در هر مرتبه بیش از یک عقل ممکن نیست موجود شود؛ اما شیخ اشراق و ملاصدرا با پذیرفتن مُثُل افلاطونی عملاً این مطلب را انکار کرده و کثرت عرضی در عالم عقل را نیز پذیرفتند. اطلاق عقل بر چنین عالمی ربطی به عقل به معنای قوۀ درک کنندۀ مفاهیم کلی ندارد و استعمال واژۀ عقل دربارۀ این دو، از قبیل اشتراک لفظی است.
اثبات عالم عقل
...
